Is je favoriete radiozender zoals BNR of Qmusic straks nog te beluisteren via FM? Dat is de inzet van een veiling van radiofrequenties die vandaag start. Negen vergunningen worden geveild, maar er is meer animo. De hoogste bieder wint, daardoor kunnen radiozenders die nu op de radio te horen zijn van de ether verdwijnen. Zes vragen en antwoorden.
Wat is er aan de hand?
Je kunt op verschillende manieren naar de radio luisteren. Via internet, via moderne digitale radio (DAB+) en via FM. Dat laatste is het populairst, maar de FM-techniek biedt slechts ruimte aan dertien zenders die in heel Nederland ontvangen kunnen worden. Vier daarvan zijn gereserveerd voor de publieke omroep (Radio 1, Radio 2, 3FM en NPO Klassiek).
De negen commerciële zenders met een eigen landelijke FM-frequentie zijn BNR Nieuwsradio, Sky Radio, Qmusic, 100% NL, Radio 538, Radio 10, Radio Veronica, Sublime FM en SLAM!. Volgens de oorspronkelijke plannen zou de vergunning voor de FM-plekken met drie jaar verlengd worden. Reden daarvoor was dat commerciële radiostations door de coronacrisis kampten met teruggelopen advertentie-inkomsten.
Waarom dan toch een veiling?
Radiozender KINK, die nu niet over een FM-frequentie beschikt, stapte naar de rechter en dwong zo een veiling af. Het kabinet beperkte het aantal frequenties dat een aanbieder van commerciële radio mag hebben tot drie. Dat betekende dat Talpa, het moederbedrijf van Radio 10, Radio 538, Sky Radio en Radio Veronica, in elk geval een van de vier huidige vergunningen zou kwijtraken. Veronica werd daarom eerder dit jaar verkocht aan Mediahuis, dat ook eigenaar is van de Telegraaf.
De veiling van de frequenties start vandaag. Het is de eerste veiling in twintig jaar tijd. In de radiowereld wordt al over een doldwaze dinsdag gesproken.
Bieden maar dan. Wat kost zo'n frequentie?
De overheid wil minimaal 73,7 miljoen euro vangen voor de veiling van de negen FM-vergunningen. Die waarde is bepaald door onderzoeksbureau SEO Economisch Onderzoek in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken. Enkele radiozenders stapten naar de rechter omdat ze dit te veel vonden, maar die gaf het ministerie gelijk.
Als luisteraar hoef je niet te gaan betalen om naar de radio te luisteren, het geld moet met advertentieverkoop terug verdiend worden. De veiling is verdeeld in negen pakketten. Pakket 4 is voorbehouden aan een nieuwszender, pakket 9 aan Nederlandstalige muziek. Verder zijn er geen regels aan de veiling verbonden. De hoogste bieder wint, wat die er ook gaat uitzenden. Hoeveel een pakket precies kost wisselt, het ligt aan het bereik van de gekochte frequentie.
Voor pakket 1 wil de overheid bijvoorbeeld minstens 15,4 miljoen euro vangen, maar de verwachte marktwaarde ligt 10 miljoen euro hoger. Alleen voor de zender met het nieuwspakket en voor de Nederlandstalige zender is geen minimumprijs gesteld. Wel moet de koper een waarborgsom van 1,5 miljoen euro neerleggen.
Omdat de startprijzen bepaald zijn op 60 procent van de geschatte opbrengst, rekent het kabinet op een veilingopbrengst van ruim 120 miljoen euro.
Hoe werkt die veiling?
Er wordt geboden in biedrondes die ieder 15 minuten duren. Het gaat om een digitale bieding, de diverse bieders komen dus niet samen in een zaaltje om bordjes in de lucht te steken, zoals je misschien verwacht. Als alle deelnemers een bod hebben ingediend, eindigt de biedronde. Een volgende biedronde start dan ongeveer vijf minuten later. De bieders krijgen de bedragen te zien die tijdens de eerste ronde zijn geboden, maar zien niet wie dat geboden heeft. De veiling eindigt als er op geen enkel beschikbaar pakket opnieuw is geboden. 's Nachts ligt de veiling stil.
Tijdens de veiling mogen bieders wisselen van pakket. Als ze niet genoeg geld hebben om op het duurste kavel verder te bieden, kunnen ze dus switchen naar een goedkoper kavel. Het kan dus voorkomen dat een deelnemer in de ene biedronde nog één concurrent denkt te hebben voor zijn pakket, maar de ronde daarop twee of drie concurrenten heeft.
Hoe lang het hele biedproces gaat duren is onbekend. Bij een eerdere veiling van telecomfrequenties in 2012 waren er negentig biedrondes. Dat duurde weken, veel langer dan verwacht. Die veiling leverde de staatskas bijna 4 miljard euro op. Een woordvoerder van het ministerie van Economische Zaken laat weten dat een paar dagen na afloop van de FM-veiling de winnaars bekend gemaakt worden.
De FM-frequenties krijgen een looptijd van twaalf jaar. De startdatum ligt op 1 september.
Krijgen we nieuwe radiozenders?
Dat is goed mogelijk. Zo zou volgens insiders DPG Media (eigenaar van Qmusic en het AD) een nieuwszender willen starten. Ook mogen buitenlandse partijen meebieden. De Bauer Media Group, die in verschillende landen succesvolle radiozenders heeft, zou volgens NU.nl ook mee willen bieden. Ook zou het Britse mediabedrijf Global interesse hebben in een frequentie.
In een paar weken een complete radiozender optuigen, als je die nog niet hebt, is lastig. Het zou dus ook nog kunnen dat DPG, de Bauer Group of Global een ander station dat niet gewonnen heeft opkopen.
Hoe werden de radiofrequenties in het verleden verdeeld?
De laatste en eerste grote verdeling van radiofrequenties dateert van 2003. Er werd toen niet geveild zoals nu. Geïnteresseerden moesten wel een bod neerleggen, maar ook een plan indienen waarin stond wat ze met de zender van plan waren. Die vergunningen zouden acht jaar geldig zijn, maar in 2011 werden de vergunningen (tegen betaling) nog eens met zes jaar verlengd. In 2017 volgde opnieuw een verlenging met vijf jaar.
Nu wordt alleen gekeken naar de hoogte van het bod. Bovendien zijn er nu maar twee zenders (70 procent nieuws en 50 procent Nederlandstalig) waarvan is voorgeschreven wat uitgezonden moet worden. In 2003 kregen vijf zenders een 'oormerk', slechts vier waren compleet vrij in hun programmering. Zo zendt het geoormerkte Veronica nu uit op de zender voor niet-recente bijzondere muziek, SLAM! op de zender voor recente bijzondere muziek en Sublime op de zender van klassieke -of jazzmuziek.
