Grote internetbedrijven maken online niet langer de dienst uit, als het aan de Europese Unie ligt. Vandaag wordt in Brussel onderhandeld over een wet die platforms als Facebook en YouTube dwingt om op te treden tegen illegale berichten en video's. Ook komen er meer regels rond de advertenties die bedrijven voorschotelen en de algoritmes die ze gebruiken.
'Wat in de echte wereld illegaal is, moet ook online niet kunnen.' Dat is een van de gedachtes achter de Digital Services Act (DSA). Met de wet wil de EU het internet veiliger en betrouwbaarder maken. Europa bepaalt niet wat illegaal is: dat is aan de lidstaten zelf. Denk aan terroristische boodschappen, haatzaaien en de verspreiding van kinderporno. Het is aan platformen als Facebook, YouTube en TikTok om snel actie te ondernemen.
Daarin mogen zij niet doorschieten: de bedrijven moeten balanceren tussen weghalen wat onwenselijk is en de vrijheid van meningsuiting waarborgen. Bedrijven die berichten weghalen of een account bannen, moeten dat ook beter uitleggen. Nu kun je Facebook of Twitter moeilijk bereiken om bezwaar te maken, maar ook daar wil Brussel verandering in zien.
Meer inzicht in online advertenties
Ook op andere terreinen gaat de DSA grote invloed hebben. Zo moeten bedrijven als Facebook en Google goed uitleggen waarom jij een online advertentie te zien krijgt en wie daarvoor heeft betaald. Op de achtergrond vindt vaak een heel proces plaats om advertenties specifiek op jou af te stemmen. Nu is vaak onduidelijk waarom jij heel andere reclame te zien krijgt dan iemand anders.
De Europese Commissie (het bestuur van de Europese Unie) en het Europees Parlement (de politieke partijen die burgers vertegenwoordigen) onderhandelen nu met de 27 EU-lidstaten over de definitieve tekst. Daarin kunnen nog zaken wijzigen of sneuvelen.
Wat vrijwel zeker wel in de wet komt, is dat die gepersonaliseerde advertenties voortaan verboden zijn voor minderjarigen. Het opbouwen van profielen van minderjarigen voor reclame wordt daarvoor aan banden gelegd. Kinderen op bijvoorbeeld Instagram, TikTok en Snapchat mogen dan alleen nog maar reclames zien die niet op hen zijn toegespitst.
Daarnaast is het de bedoeling dat de grote online platforms suggesties aan gebruikers uitleggen. Dat kan bijvoorbeeld betekenen dat YouTube moet aangeven waarom het bedrijf denkt dat een video voor jou interessant is. Of dat Facebook uitlegt waarom jouw nieuwsoverzicht zo is samengesteld.
Het is de bedoeling dat de Europese Commissie toezicht gaat houden op de internetgiganten. Daarvoor moeten de grote internetplatforms zeer waarschijnlijk data over hun algoritmes en advertenties beschikbaar stellen.
Miljardenboetes dreigen
Overtredingen van de DSA kunnen de grote internetbedrijven een boete van tot 6 procent van hun inkomsten van het afgelopen jaar opleveren. Voor bijvoorbeeld Meta (eigenaar van Facebook, Instagram en WhatsApp) en Google (ook eigenaar van YouTube) kan dat in de miljarden euro's lopen.
De DSA gaat naast een andere grote internetwet bestaan: de Digital Markets Act (DMA). Die regelt onder meer dat je tussen verschillende berichtenapps met elkaar kunt chatten en verbiedt onnodig vooraf geïnstalleerde apps op telefoons.
Naar verwacht worden de Europese Commissie, het Parlement en de vertegenwoordigers van de 27 EU-lidstaten het vanavond of vannacht eens over de exacte invulling. Daarna moet alles nog geformaliseerd worden. De regels treden waarschijnlijk in 2023 in werking.
