Het aantal gevallen van fraude via WhatsApp is de afgelopen weken sterk toegenomen. Oplichters doen zich voor als een familielid, vriend of kennis en halen slachtoffers over met smoesjes om geld over te maken of privégegevens te delen. De schade bij slachtoffers loopt op tot tienduizenden euro's per dag.
Dat melden Betaalvereniging Nederland en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) vandaag bij de jaarlijkse publicatie van fraudecijfers.
Thuiszitters onder vuur
Volgens de belangenclubs van onder meer de banken is de toename een gevolg van het feit dat mensen noodgedwongen thuiszitten. "Door het coronavirus communiceren mensen nog veel meer digitaal en dat maakt het gemakkelijker voor fraudeurs", zegt Berend Jan Beugel, woordvoerder van de Betaalvereniging, tegen RTL Z.
Volgens hem krijgt de politie iedere dag meer meldingen van WhatsApp-phishing. "Het neemt schrikbarende vormen aan. Op sommige dagen gaat het om een totale schadepost van tienduizenden euro's."
Begin deze maand bleek al dat de Fraudehelpdesk in maart bijna 800 meldingen van WhatsApp-fraude binnenkreeg.
Smoesjes
Bij deze vorm van oplichterij worden smoesjes gebruikt door mensen die zich in een berichtje via WhatsApp voordoen als iemand anders. Een telefoon is zogenaamd op de grond of in het water gevallen, maar er moet even snel iets betaald worden, bijvoorbeeld. Of er wordt op slinkse wijze gevraagd om inloggegevens of andere gevoelige informatie.
"Het dringende advies is om nooit in te gaan op dit soort vragen om hulp voordat je iemand daadwerkelijk gesproken hebt via de telefoon, laat staan geld overmaken", zegt Beugel. Fraudeurs proberen slachtoffers namelijk ook vaak om de tuin te leiden door te beweren dat zij wel geprobeerd hebben om te bellen, maar dat dit om de een of andere reden is mislukt.
Schade in 2019 verdubbeld
WhatsApp was ook vorig jaar een van de kanalen die oplichters graag gebruiken voor het versturen van valse berichten. Ook Facebook Messenger, Marktplaats en Twitter bleken populair.
De totale schade door fraudeurs in het betalingsverkeer kwam vorig jaar uit op 24,1 miljoen euro, melden de twee belangenclubs. Dat is een verdubbeling van de schade van 12,6 miljoen euro in 2018.
Meer gelegenheidscriminelen
Beugel: "Als we afgaan op de politie is de drempel lager geworden voor gelegenheidscriminelen. Tools om digitaal te frauderen zijn breder beschikbaar en steeds goedkoper."
Voorbeelden zijn lijsten met telefoonnummers die online met gemak zijn te krijgen en het voor een prikkie versturen van grote hoeveelheden e-mails en sms'jes naar potentiële slachtoffers. Ook het opzetten van vervalste websites is gemakkelijker en goedkoper geworden.
De grootste kostenposten voor banken waren afgelopen jaar schade door phishing van toegangscodes voor internetbankieren (ruim verdubbeld naar 7,94 miljoen euro), misbruik van gestolen of verloren bankpassen (6,61 miljoen euro) en online misbruik van gestolen creditcardgegevens (2,08 miljoen euro).
Maatregelen
De overige schade kwam door fraude met papieren overboekingen, acceptgiro's, valse aanvragen van bankpassen en het skimmen van passen van vakantiegangers in landen buiten Europa, zoals Indonesië of de Antillen.
Ondertussen proberen de banken met gerichte maatregelen de schade te verminderen. Zo moet de ingevoerde verplichting van dubbele beveiliging (twee-factor-authenticatie) bij creditcardbetalingen voor verlichting zorgen. Toch blijven ze bij de meeste gevallen van fraude overgeleverd aan de goedgelovigheid van hun klanten.
