Voor het miljardenproject 'Grensverleggende IT (GRiT)' bij het ministerie van Defensie is een consortium van IBM en Atos de enige overgebleven aanbestedingskandidaat. Omdat onduidelijk is of de aanbesteding doorgaat, dreigt IBM honderden miljoenen euro's op het ministerie te verhalen.
Dat blijkt uit interne documenten die in handen zijn van onder andere dagblad Trouw en platform voor onderzoeksjournalistiek Investico.
Een woordvoerder van Defensie wil weinig over de zaak kwijt. "Omdat het om een aanbesteding gaat, mogen we niets zeggen. Het it-systeem moet gemoderniseerd worden, zoveel is duidelijk."
'Vele honderden miljoenen'
Al in 2016 schreef Defensie de aanbesteding uit voor de vernieuwing van de digitale infrastructuur. KPN, HPE en IBM/Atos meldden zich als gegadigden. In 2018 blijft alleen het consortium van IBM en Atos over, nadat KPN zich terugtrekt.
Anno 2020 heeft het consortium al meer dan twee jaar tussen de 100 en 150 mensen op het project zitten. Onder andere de investeringen, mensuren en gemiste orders hebben volgens IBM een geschatte waarde van 'vele honderden miljoenen euro's'.
In de commercieel vertrouwelijke brief waarin dit staat, van eind oktober 2019, noemt IBM/Atos het dan ook 'onaanvaardbaar' dat Defensie hen het project mogelijk alsnog niet gunt. De technologiebedrijven dreigen ook de miljoenen op Defensie te verhalen.
GRiT
De aanbesteding voor 'Grensverleggende IT' werd uitgeschreven om de organisatie van een nieuwe digitale ruggengraat te voorzien. Defensie heeft – nog steeds – geen beveiligde cloud waarin militairen kunnen werken. Allerlei gevechtsapparatuur functioneert suboptimaal.
De ICT van Defensie draait momenteel bovendien op meer dan tweeduizend systemen, schrijft Trouw. Die zouden het in ieder geval tot en met 2022 moeten doen. In dat jaar moet GRiT klaar zijn en die systemen aflossen.
De aanbesteding zou volgens de interne documenten 1,3 miljard euro waard zijn, voor een contract van tien jaar.
Risico's te hoog
Maar de gunning gaat mogelijk niet door omdat staatssecretaris Barbara Visser het project in september vorig jaar op pauze zette. Ze deed dat op advies van het Bureau ICT-toetsing (BIT).
Dat onafhankelijke bureau checkt of overheidsprojecten waar ict bij komt kijken met een waarde van meer dan 5 miljoen euro wel kans van slagen hebben.
Het BIT rapporteerde in juni 2019 dat de risico's van GRiT nog steeds te hoog waren. Defensie volgde eerdere adviezen van het bureau niet voldoende op, de kosten lopen stevig op en het ministerie heeft niet de juiste stuurmiddelen om het project tot een goed einde te brengen, was het oordeel.
ICT-deskundige René Veldwijk is vernietigend over de rol van Defensie. "Defensie is niet in staat om te functioneren als opdrachtgever in zo'n groot project", concludeert Veldwijk.
"Ze zijn al vier jaar bezig en er is nog helemaal niks gebouwd. Er ligt alleen een technisch ontwerp op papier, maar dat deugt van geen kanten. Want als ze dit daadwerkelijk tot uitvoer brengen zal het voor geen meter aansluiten op de al bestaande applicaties." Het eenvoudig overzetten van data tussen het nieuwe en oude systeem is daardoor niet mogelijk. "Daar is simpelweg niet over nagedacht", aldus Veldwijk.
Vierde toetsing
Visser onderzoekt nu twee scenario’s: de huidige aanbesteding aanpassen of het hele project op een andere manier aanpakken. De brief waarmee de Tweede Kamer over de voortgang hiervan wordt geïnformeerd, 'komt snel', aldus de woordvoerder van Defensie.
In die brief zal volgens hem de meest actuele stand van zaken staan, omdat er in de tussentijd het een en ander is gebeurd.
Ook zou er nog een vierde toetsing door BIT worden gedaan, al is die op de lijst met lopende projecten (nog) niet terug te vinden.
IBM was niet direct bereikbaar voor een reactie.
