Steeds meer mensen melden zich met privacyklachten bij de Autoriteit Persoonsgegevens. In 2019 steeg het aantal meldingen met bijna 80 procent. Maar de privacywaakhond is onderbemand en kan de drukte niet aan. D66 en de SP willen snel extra geld voor de toezichthouder.
In 2019 kwamen er 27.871 klachten binnen bij de Autoriteit Persoonsgegevens: een stijging van 79 procent ten opzichte van 2018. In bijna dertig procent gaat het om klachten over het privacyrecht, zoals het recht op inzage en recht op verwijdering, blijkt uit de cijfers van AP.
Maar omdat de Autoriteit Persoonsgegevens nog altijd onderbemand is, kan het klachten niet zo snel behandelen als het wil. De wachttijd is opgelopen tot minstens zes maanden.
'Privacyrecht dreigt niet bestaand recht te worden'
Sinds de strengere privacywet AVG werd ingevoerd in mei 2018, weten Nederlanders de privacywaakhond steeds beter te vinden. Maar die wet dreigt een papieren tijger te worden, als de Autoriteit Persoonsgegevens niet snel meer geld krijgt om uit te breiden, waarschuwt voorzitter Aleid Wolfsen in gesprek met RTL Z.
"Feitelijk zeg je: we beschermen je privacy goed via wetgeving. Maar als de toezichthouder niet over voldoende middelen beschikt, maak je het een niet bestaand recht. Want we kunnen niet voldoende handhaven", zegt Wolfsen. "Het is alsof je in Nederland zegt: je mag niet inbreken. Maar omdat er geen politie is, gaat iedereen dat toch doen."
Omdat het tekort zo nijpend is, moet de waakhond keuzes maken. Er wordt voorrang gegeven aan grove schendingen. Daarnaast worden klachten niet behandeld als niet makkelijk kan worden vastgesteld dat de regels worden overtreden.
"Dat is pijnlijk, maar we moeten kiezen. Het gevaar bestaat dat er daardoor schendingen worden gemist", geeft Wolfsen toe.
Kamervragen
Het is precies waar Kamerleden Kees Verhoeven (D66) en Michiel van Nispen (SP) al voor waarschuwden. "Hier zijn we bang voor geweest. Privacy is een belangrijk grondrecht. Je hebt een goede waakhond nodig om die te kunnen beschermen", zegt Van Nispen.
Zijn collega Verhoeven is niet verbaasd dat de wachtlijsten langer worden. "De vraag of je privacy wordt geschonden is ingewikkelder geworden met de digitalisering en de komst van AVG. We hebben altijd al gewaarschuwd dat de druk op AP zou toenemen. Dus er moet geld bij", zegt Verhoeven.
Verhoeven en SP gaan Kamervragen stellen en willen dat minister Sander Dekker (voor Rechtsbescherming, VVD) haast maakt met een oplossing. "We kunnen niet eindeloos blijven wachten. De minister moet laten weten wat de mogelijkheid is om de budgetten op korte termijn te verruimen", zegt Verhoeven.
AP heeft verdubbeling mankracht nodig
Afgelopen jaar kreeg de Autoriteit Persoonsgegevens er al 3,4 miljoen extra bij. De privacywaakhond heeft een budget van 18,5 miljoen euro. Maar dat is dus nog niet genoeg, zegt Wolfsen. "De werkdruk loopt harder op dan de capaciteit."
De AP doet het op dit moment met 180 fte, maar heeft volgens een eigen onderzoek het dubbele aan mensen nodig, zegt Wolfsen. Volgens dat onderzoek uit 2018 zou de toezichthouder zijn werk goed kunnen doen met tussen de 350 en 400 fulltimers. Nu zou dat aantal nog hoger uit kunnen pakken.
Een neutrale partij onderzoekt in opdracht van het ministerie en de AP op dit moment hoe groot de werkdruk is en hoeveel mensen nodig zijn. De uitkomst wordt in mei verwacht.
Aantal meldingen
Ongeveer een derde van de klachten die de AP binnenkreeg, ging over eigen persoonsgegevens. Dat is bijna evenveel als vorig jaar. Het gaat dan om klachten dat bedrijven of instellingen niet goed omgaan met het recht op inzage en het recht op verwijdering van persoonsgegevens.
Er is verder een opvallende stijging van klachten over direct marketing, zoals ongewenste reclame per post, e-mail of telefoon. Bijna eenderde van de klachten ging hierover, dat was het jaar ervoor nog een kwart.
Meer boetes: tonnen tot een miljoen
De toezichthouder deelde onder de strengere wetgeving de afgelopen twee jaar twee boetes uit. Het Haga-ziekenhuis in Den Haag kreeg een boete van 460.000 euro en taxidienst Uber kreeg een boete van zes ton, hoewel die laatste ging om een overtreding in aanloop naar de invoering van de AVG.
Dit jaar volgen er aanzienlijk meer boetes, voorspelt Wolfsen. Om welke bedrijven of instellingen dat gaat, wil hij niet zeggen.
"Maar je moet denken aan serieuze boetes, van tonnen richting een miljoen. Het gaat om het niet goed toepassen van inzagerechten tot omgang met zorggegevens, biometrische gegevens en een datalek", aldus Wolfsen.
