Facebook belooft met eigen cryptomunt Libra de allerarmsten zonder bankrekening te gaan 'helpen'. Het klinkt mooi en idealistisch, maar uiteindelijk is dit gewoon een centraal gestuurde munt van een groot techbedrijf, schrijft directeur bij Social Inc Sonja Loth. En toch gaan we eraan geloven.
De Libra komt eraan: een cryptocurrency waarmee je vanaf 2020 binnen Facebook kunt betalen. Met een eigen digitale portemonnee, de Calibra. Klinkt bekend toch? Een beetje zoals de bitcoin? En toch is het echt niet hetzelfde als andere digitale munten gebaseerd op blockchaintechnologie. Is de Libra nu een prachtige uitkomst voor de massa die we moeten omarmen of een bedreiging voor economieën en persoonlijke privacy?
Waar cryptocurrencies als de Bitcoin uitgaan van decentralisatie en daarmee de macht over de waarde van geld verdeelt over iedereen die erin handelt, lijkt de Libra haast meer op een traditionele bank. Er is een instituut, de Libra Association, dat regels oplegt over o.a. de waarde van de munt. De Libra Association is een not-for-profit organisatie die bestaat uit Facebook en partners waaronder PayPal, Visa, eBay, Spotify, Uber, Vodafone en ook NGO's zoals Womens World Banking. Elk van die partijen legt tenminste 10 miljoen in. En alleen deze association kan Libra 'minten of burnen'; geld creëren of vernietigen.
Daar zit dan ook het grote verschil met andere cryptocurrencies waar de macht verdeeld wordt. Het is op dit moment nog niet duidelijk hoe het toezicht op de Libra Association door overheden of bijvoorbeeld het IMF eruit zal zien. Er zijn wel al onmiddellijke zorgen geuit, ook door Amerikaanse politici.
Als je Facebook echter moet geloven is de Libra een zegen voor de wereld, en dan vooral de helft van de wereldbevolking die nu geen toegang heeft tot een bank. De missie van Libra is 'to enable a simple global currency and financial infrastructure that empowers billions of people'. Prachtige missie en er lijken, zoals het er staat, alleen maar voordelen te zijn. De Libra-koers wordt ook nog bewaakt door de Libra-organisatie waardoor de Libra de waarde blijft behouden; het is dus een zogenaamde stable coin. Dit maakt deze munt een betaalmiddel voor de massa.
Stel je voor: miljarden mensen die nu niet in staat zijn een rekening te openen, worden straks ineens economisch zelfredzaam. Die kunnen kopen, verkopen, handelen, lokaal en globaal. Met weinig of geen transactiekosten, een groot verschil met 'gewoon geld' dat de grens over gaat. En daarbovenop de belofte van anonimiteit. Facebook profieldata zouden niet gekoppeld worden aan Libra-data. Niemand die mee kan kijken waar jij je Libra's aan uitgeeft en hoeveel Libra's er in je Calibra-portomonnee zitten.
Maar dat hebben we eerder gehoord: de belofte van anonimiteit. Facebook staat niet bepaald bekend om goede ethische keuzes rondom data of transparantie over het beleid. Daarnaast zegt Libra zelf dat overheden kunnen vragen om data indien er goede redenen voor zijn. Deze techreuzen en organisaties krijgen dus veel macht buiten het (financiële) systeem om. In theorie hebben zij de mogelijkheid van datavergaring over wie waar is, wat doet, met wie praat, wat leest, waarvoor betaalt en hoeveel geld deze persoon bezit. We moeten erop vertrouwen dat data niet misbruikt wordt. Maar voor dat vertrouwen is er een wel heel wankele basis.
En stel dat Facebook en partners succesvol worden met de Libra; dan is dit een betaalmiddel voor miljarden mensen. In potentie kan dit huidige economieën ontwrichten, alleen al door de enorme schaal.
Kortom, de Libra lijkt misschien een blockchaintechnologie waarmee de niet-bankierende massa toegang krijgt tot (digitaal) geld en die de wereld een betere plaats maakt. Maar eigenlijk is het een initiatief van techreuzen en corporates, vooralsnog niet gecontroleerd door overheden of financiële instituten. En ook nog niet decentraal, zoals blockchain dat in essentie is. Facebookgeld via een Facebookbank dus. Gecontroleerd door een instituut, opgestart vanuit Facebook.
En toch denk ik dat we eraan gaan geloven. Naast al de mensen zonder toegang tot het bancaire systeem voor wie dit echt een toegankelijke, makkelijke uitkomst is zie ik de rest van de wereld de Libra ook wel omarmen. Want Facebook zet met deze digitale munt in op gemak. Je kan de wallet waarmee je in je eigen koers, bijvoorbeeld euro’s, digitaal geld (Libra) koopt simpel downloaden in de Play Store of App store. Daarmee kun je betalingen verrichten binnen het Facebook platform. Met je mobiel. Waar je ook bent. Aan wie je ook wilt. Net zo gemakkelijk als Tikkie maar dan op veel grotere schaal.
Want puntje bij paaltje zijn we misschien wel kritisch op Facebook, we WhatsAppen en Instagrammen er ook niet minder om. Binnenkort heeft Facebook je geld én je leven.
Sonja Loth is oprichter van contentbureau Social Inc.
