Wat mag wel en wat mag niet? Van Youtube-gamers tot juristen: ondernemers maken zich zorgen over de nieuwe auteursrechtwetgeving die gisteren, inclusief het omstreden uploadfilter, is aangenomen in het Europees Parlement. “Het is een maatschappelijk probleem."
Parodiekanaal De Snijtafel – dat al eens een video maakte over het moeras dat de auteursrechtenwet heet - omschreef de wet op Twitter als 'een ramp voor het (nu al verwaarloosde) citaatrecht en daarmee voor De Snijtafel'.
Kasper C. Jansen, een van de Snijtafel-makers, laat weten bezorgd te zijn. "Volgens de Europese Commissie worden parodie en dat soort dingen gewaarborgd, maar dat betwijfel ik."
Grote zorgen
Michelle, die als gamer op YouTube actief is onder de naam DeLadysigner en drie kanalen heeft (DeLadysigner, DeLadyGamer en DeLadyNL), maakt zich grote zorgen over de nieuwe wet en vindt dat de voorgestelde copyrightfilter veel te ver gaat.
Ze maakt zich niet zo heel druk over haar eigen kanaal, maar des te meer voor de alledaagse gamer die net begint: "Ik ben ambassadeur van een game developer in Engeland, dus voor alle games die zij uitbrengen ben ik wel gegarandeerd van licenties. Maar ik maak me wel zorgen over het verkrijgen van licenties van andere game developers en hoe überhaupt licenties zullen gaan werken op Youtube. Hoe gaat YouTube onderscheid maken? YouTube heeft zelf over gaming gezegd: je moet een licentie of rechten hebben om een spel te mogen spelen. Heb ik meer kansen dan iemand die net begint?"
'Voor ondernemers is lange termijn belangrijk'
Charlotte Meindersma, auteursrechtenexpert en eigenaar van Charlotte's Law, vertelt dat ondernemers die bijvoorbeeld een forum of Facebookgroep runnen waar gebruikers content uploaden, met de nieuwe wet te maken krijgen.
"Bij een forum ziet een moderator meestal dingen achteraf, die zou nu vooraf alles beter moeten controleren." Bijkomend probleem: lang niet alle moderators hebben genoeg verstand van de auteursrechtenwet. En wie gaat ze dat leren?
Nieuwe auteursrechtenwet
Dinsdag 26 maart stemde het Europees Parlement in met een omstreden nieuwe auteursrechtenwet. Grote platformen zoals Facebook en Google worden daarmee aansprakelijk voor auteursrechtelijk materiaal dat geüpload wordt door gebruikers, zoals filmpjes, foto's of muziek (omschreven in het zogeheten Artikel 13).
Ook moeten de platformen een licentie hebben om door te kunnen linken naar of citaten te kunnen gebruiken uit nieuwsartikelen, bedoeld om uitgevers het recht te geven te onderhandelen over vergoedingen voor het online delen van nieuwsberichten door sites zoals Google News (omschreven in Artikel 11). Tegenstanders waarschuwen voor censuur door 'uploadfilters', die ook andere content tegen kan houden.
Artificial 'intelligence'
Voor ondernemers is de lange termijn belangrijk, zegt Rejo Zenger, beleidsadviseur bij internetwaakhond Bits of Freedom. "Er gaat veel mis met algoritmes, ze zijn niet in staat om dingen te herkennen. Iedereen kent wel het voorbeeld van de duinpan die voor een stel borsten wordt aangezien."
Dat kan volgens hem ook ernstig het publieke debat beïnvloeden, zeker als het maanden duurt voordat een filmpje door de keuring komt.
Bits of Freedom vecht al langer tegen de monopolieposities die Facebook en Google innemen. "De platformen zijn superdominant. De Europese Commissie wil er wat aan doen, maar doet het verkeerde en kiest een fragmentarische aanpak."
Het gevolg: verschraling van onze online communicatie. "Als de bakker dat filmpje wil publiceren, kan dat nu alleen maar bij YouTube, anders heb je geen kijkers."
Commerciële belangen
Youtubers die in hun video's content van anderen gebruiken moeten weer met andere dingen rekening houden, legt Meindertsma uit.
"Als je een commercieel belang hebt, mag wat je gebruikt in bijvoorbeeld een parodieaccount niet teveel afbreuk doen aan het exploitatiebelang van het origineel."
Parodie herkennen
Maar of Google of Youtube ook weten of iets een parodie of een citaat is, is nog de vraag. En daar zit de crux, legt Meindertsma uit.
"Met een parodie of citaat heb je een licentie niet nodig, maar dan moet Google het wel als zodanig herkennen. Dat is voor mensen al ingewikkeld, en voor computers nog lastiger."
Uitzonderingen
Ewout Jansen, mede-maker van De Snijtafel en auteursrechtspecialist bij Lean Lawyers, legt uit dat in de huidige auteursrechtenwet zo'n 20 uitzonderingen zijn opgenomen - waarvan het citaatrecht één van de uitzonderingen is - voor onder andere scholen, critici, grappenmakers en nieuwskanalen.
"Als je het auteursrecht te ruim trekt, kun je kritiek verbieden. Laat de kern van De Snijtafel nou zo'n uitzondering zijn: een stukje beeld gebruiken om kritiek op te leveren. Als je het aan de bedrijfsjurist van Google over gaat laten, neemt die geen risico. Dat is een oneerlijke wedstrijd.”
Administratieve rompslomp
En dan is er nog de administratieve rompslomp die bij de uitvoering van de wet komt kijken. Net zoals bij de Algemene verordening gegevensbescherming, de AVG die in juli 2018 verplicht werd, is de uitvoering nog onduidelijk.
Meindertsma denkt dat de uitvoering 'praktisch onhaalbaar' wordt. "Ik maak zelf ook filmpjes. Google moet controleren of ik wel de rechtmatige eigenaar ben van het materiaal dat ik upload. Als ze dat niet weten, loop je de kans dat ze je afwijzen op hun platform."
Juist nu extra video's
De Snijtafel gaat actie ondernemen: zeker geen video's verwijderen, maar eentje extra publiceren, juist over dit onderwerp.
"We willen ons platform gebruiken om de noodklok te luiden en de problemen van de nieuwe wet in kaart te brengen. Het is een maatschappelijk probleem, want het bemoeilijkt onderbouwde kritiek. Omdat je voordat je een video uploadt, eerst toestemming moet hebben van de auteursrechteigenaar."
Als het aan youtuber DeLadysigner ligt herziet het Europees parlement de stemming en gaan de platformen in gesprek met de partijen die een vergoeding voor hun content moeten krijgen. "Nu wordt er waarschijnlijk veel geblokkeerd."
Wereldwijde licenties kan ze zich ook niet voorstellen. "Dan krijg je verschillen tussen grote en kleine bedrijven. Het lijkt me een onmogelijke taak en de techniek is er niet op gebouwd."
