Het voortbestaan van de populaire Nederlandse site Dumpert, waar veel auteursrechtelijk beschermd materiaal wordt geüpload, is in gevaar door een nieuwe Europese copyrightwet. Door strengere uploadregels is de kans groot dat het hele businessmodel op de schop moet.
Deze week werd er een politiek akkoord bereikt over de nieuwe auteursrechtenrichtlijn van de EU. In die wet staat de door velen gehate passage Artikel 13 met daarin regels voor een zogenoemd uploadfilter blijven staan.
Dat betekent dat videosites verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor copyrightschending als er auteursrechtelijk beschermd materiaal wordt geüpload door gebruikers.
Risico op claims
Om dat te vermijden moeten ze kunnen aantonen dat ze al het mogelijke hebben gedaan om toestemming te krijgen van de rechthebbende en alles doen om ervoor te zorgen dat beschermde content niet verschijnt zonder toestemming.
Houden ze zich niet aan die regels, dan lopen bedrijven als Dumpert en YouTube het risico op fikse claims.
Angst bij TMG
Die angst zit er blijkbaar ook in bij TMG, het moederbedrijf van Dumpert. Op de vraag of de website kan blijven voortbestaan als de nieuwe Europese regels van kracht worden reageert een woordvoerder ontwijkend.
"Momenteel inventariseren we wat de gevolgen precies zijn voor Dumpert. Het is voor ons daarmee te vroeg om concreet antwoord te kunnen geven op je vragen", aldus de woordvoerder. Meer wil het bedrijf niet kwijt over de zaak.
Hoeveel TMG verdient met Dumpert en hoeveel bezoekers de site heeft, wil de woordvoerder ook niet vertellen. Uit het jaarverslag over 2017 blijkt wel dat er maar liefst 160 miljoen filmpjes per maand worden bekeken.
Mouw aan te passen
Toch hoeven de nieuwe regels niet het einde van Dumpert te betekenen, zegt Brein-directeur Tim Kuik. Zijn organisatie, die grootschalige inbreuk op auteursrechten tegengaat, gaat zelf niet achter Dumpert aan.
Hij denkt dat het probleem voor Dumpert in de praktijk wel mee gaat vallen. Volgens Kuik moet er voor het gebruik van korte fragmenten 'wel een mouw aan te passen zijn'. Er ontstaat een probleem volgen Kuik als Dumpert uit angst voor claims niets meer zouden plaatsen waar auteursrecht op rust.
De oplossing zou zijn om afspraken te maken met rechthebbenden over het delen van de opbrengsten, denkt Kuik. De grote vraag is volgens hem of platforms als Dumpert bereid zijn om te betalen.
Complex en duur
Maar dat is allemaal nog niet zo eenvoudig, legt Mireille van Eechoud uit, hoogleraar Informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam. Uploadplatforms moeten namelijk aan drie voorwaarden gaan voldoen.
Ten eerste moeten ze aan kunnen tonen dat ze voor publicatie er alles aan hebben gedaan om de rechthebbende te bereiken. Daarnaast moet er een systeem komen dat content tegenhoudt van partijen die bezwaar hebben tegen plaatsing (het uploadfilter). Ook moet er een effectief systeem zijn om te zorgen dat de video's offline worden gehaald na een klacht van de rechthebbende en ook offline blijven.
Dergelijke systemen ontwerpen is complex en bovendien ook heel erg duur.
Bij wie liggen de rechten?
De nieuwe Europese wet gaat namelijk niet alleen over het auteursrecht, maar ook over de naburige rechten, die bijvoorbeeld een kunstenaar of producent het recht geven te bepalen wat er gebeurt met het materiaal. Van Eechoud noemt het voorbeeld van een filmpje van de Publieke Omroep dat online wordt gezet door een gebruiker, om te illustreren hoe complex dat kan zijn.
Dumpert zou afspraken kunnen maken met omroepen over het gebruik van hun materiaal, maar daarmee zijn ze nog niet per se veilig: "Afhankelijk van wie er betrokken was bij het maken van het werk rusten de rechten bij verschillende rechthebbenden", zegt ze. Denk bijvoorbeeld aan de producenten en de uitvoerend artiest. Dat kunnen bijvoorbeeld auteurs, beeldmakers, maar ook regisseurs en scriptschrijvers zijn.
Vaak zal de omroep geregeld hebben dat die rechten allemaal bij de omroep liggen, maar dat weet je vaak niet zeker, zegt Van Eechoud. "Strikt genomen zou je dat allemaal moeten afdekken." Bij materiaal dat niet van een omroep afkomstig is, is de kans dat er een heel legertje aan rechthebbenden is nog groter. "Hoe moet je van ieder filmpje bekijken welke rechten erin zitten en bij welke personen die liggen?"
Risico-inschatting
Een mogelijke manier om hier mee om te gaan is het maken van een risico-inschatting, denkt Van Eechoud. Als bijvoorbeeld blijkt dat met de grote spelers in de markt afspraken gemaakt kunnen worden, zijn een groot deel van de risico's afgedekt. Het inbreukrisico dat je dan nog loopt voor kleine spelers, neem je dan misschien wel op de koop toe, zegt ze.
Maar dat risico is wel aanzienlijk. Als je onder de nieuwe wet geen toestemming vraagt vooraf, word je direct aansprakelijk voor wat je gebruikers doen.
Muziek eenvoudiger
Voor het gebruik van muziek waarop auteursrechten rusten is het allemaal wel wat eenvoudiger, denkt de hoogleraar. Daarvoor kun je afspraken maken met een club als Buma-Stemra, waar heel veel rechten geconcentreerd zijn.
Buma-Stemra zou dan ook maar al te graag zien dat platforms vooraf afspraken maken over gebruik van muziek. "Als het aan ons ligt graag. We willen absoluut niet dat er liedjes en dergelijke tegengehouden worden, maar juist dat er zoveel mogelijk muziek verspreid wordt, natuurlijk", zegt Robbert Baruch, public affairs manager van de organisatie.
"Maar wel met redelijke afspraken waardoor de rechthebbenden een redelijk gedeelte van de opbrengsten krijgen van het geld dat de eigenaar van de site ermee verdient", zegt hij.
Vooral het woord 'redelijk' zal waarschijnlijk een twistpunt worden in mogelijke onderhandelingen. Doorgaans zijn de verschillen nogal groot over wat precies een redelijk bedrag is voor het gebruiken van een auteursrechtelijk beschermd werk.
Of Dumpert kan blijven bestaan zal dus vooral afhangen van de mate waarin TMG bereid is te investeren in het voorkomen van rechtenschendingen en hoeveel ze willen betalen aan rechthebbenden.
