De brandweer maakt zich zorgen om de brandveiligheid van containerwoningen. Dat staat in een brief die vandaag naar de minister gaat. Die containers zijn bedoeld om tijdelijk gebruikt te worden, maar blijven veel langer staan. En dat terwijl ze vaak aan minimale veiligheidseisen voldoen, met bouwmaterialen die vuur maar kort tegenhouden. Het gaat om duizenden containers die nog bewoond worden, ontdekte RTL Nieuws.
Dat het flink mis kan gaan, bleek eind vorig jaar in de Riekerhaven in Amsterdam. Op een zondagochtend in november ontstond er brand in een van de woningen in een blok waar starters, studenten en statushouders wonen.
De brandweer was snel ter plaatse en bluste de brandhaard, maar het vuur had zich al verspreid. In korte tijd gingen 75 woningen verloren. Alle bewoners konden op tijd het pand verlaten, wel kwamen zeven huisdieren om in de vlammenzee.
De Riekerhaven-containers gaan al veel langer mee dan ooit bedoeld was. In 2005 werden ze voor vijf jaar weggezet in de Amsterdamse Houthavens. Uiteindelijk zouden ze daar tien jaar blijven staan, om vervolgens verderop in de stad herplaatst te worden in de Riekerhaven. Daar zullen ze tot 2027 blijven staan. De tijdelijke woningen die ooit voor vijf jaar bedoeld waren, zijn tegen die tijd 22 jaar oud.
Minder strenge eisen
Tijdelijk is dus helemaal niet zo tijdelijk. Dat is een probleem, want een tijdelijk gebouw hoeft aan veel minder strenge bouweisen te voldoen. Want waar je in een nieuwbouwappartement zelfsluitende deuren met een dranger moet plaatsen, hoeft dat in een containerwoning niet. Ook hoeft een woning de brand maar 30 minuten tegen te houden voor het overslaat naar de buren in plaats van 60 minuten. De lage eisen die aan een tijdelijk gebouw worden gesteld, zijn gebaseerd op de woningwet van 1901. Regels van meer dan honderd jaar geleden.
Officiële cijfers zijn er niet, maar de onderzoeksredactie van RTL Nieuws ontdekte dat er in het hele land zeker 3000 containerwoningen zijn die slechts aan dat heel lage brandveiligheidsniveau voldoen. Zeker 2000 daarvan zijn al een keer hergebruikt
Waarom lagere eisen?
Tijdelijke panden mogen aan lage eisen voldoen juist omdat ze maar voor een korte periode zijn bedoeld. "Veiligheidsrisico's worden afgezet tegen de levensduur van een gebouw", zegt Ruud van Herpen, hoogleraar brandveiligheid aan de TU Eindhoven. "Bij een nieuw permanent gebouw wordt ervan uitgegaan dat het 50 jaar meegaat, waardoor je de investeringen in veiligheid tegen die periode afzet. Maar tijdelijke bouwwerken mogen maximaal 15 jaar blijven staan, waardoor het maar veilig hoeft te zijn voor een kortere periode."
Gat in de regels: 'vreemd'
Blijft een containercomplex toch langer dan 15 jaar op zijn plaats staan, dan moet het flink worden aangepast zodat het wel aan de nieuwbouwregels voldoet. Maar er zit een gat in de regels: wanneer het tijdelijke gebouw op een andere plek opnieuw weggezet wordt, begint de teller weer op nul en mag het zonder grote aanpassingen nog eens 15 jaar blijven staan.
De Amsterdamse brandweercommandant Tijs van Lieshout is daar verbaasd over. "Ik vind het eigenlijk wel vreemd, wij wisten het ook niet. Mensen die ik erover spreek vinden het ook raar dat je na 15 jaar het handeltje weer op kan pakken en ergens anders onder dezelfde regels opnieuw neer kan zetten."
Zeer brandbaar isolatiemateriaal
Een voorbeeld daarvan is in Vlaardingen te vinden. Daar staat sinds vorig jaar een complex dat al 15 jaar in Amsterdam heeft gestaan, en nu nog eens 10 jaar mee moet gaan. Wij vroegen risico-expert Jurjen Burghgraef om het complex te inspecteren:
Inspectie containerwoningen: 'Brand kan snel overslaan'
Zeer brandbaar isolatiemateriaal dat al jaren wordt afgeraden en sprinklers die niet aangesloten zijn: de expert ziet allerlei zaken die hem zorgen baren. "Dit soort gebouwen moeten voldoen aan een minimaal bouwniveau. Als het dan op details misgaat, dan gaat het ook goed mis."
Het illustreert het gat in de regels. De vorige uitbater in Amsterdam moest namelijk sprinklers installeren van de gemeente toen hij de containers langer wilde laten staan. De maximale periode voor een tijdelijk gebouw werd daarmee overschreden, waardoor het pand moest voldoen aan dezelfde brandveiligheidseisen als nieuwbouw. Dat kon met de toevoeging van sprinklers.
Teller weer op nul
Maar bij de herplaatsing als 'nieuw' tijdelijk complex in Vlaardingen ging de teller weer op nul. Daardoor mocht het gebouw terug naar het lagere veiligheidsniveau voor tijdelijke gebouwen.
Het complex is daarvoor opnieuw gekeurd door de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond, die hier toezicht op houdt. Zij vonden sprinklers niet nodig. De eigenaar benadrukt in een reactie dat bij het opnieuw opbouwen van het gebouw in Vlaardingen verouderde materialen zo nodig zijn vervangen om aan alle eisen te voldoen. "Mocht de veiligheidsregio op basis van nieuwe inzichten tot andere conclusies komen, dan zullen wij daar met hen het gesprek over voeren."
Strengere regels
Opvallend is dat verschillende veiligheidsregio’s tot andere conclusies komen. Zo staan in Hengelo dezelfde wooncontainers, waar de lokale toezichthouder sprinklers juist wel verplicht heeft gesteld. Volgens de Veiligheidsregio Twente zou anders niet aan de 30 minuten brandwerendheid voldaan kunnen worden.
In een brief in handen van RTL Nieuws roepen de brandweer en de Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland de minister van Binnenlandse Zaken op om het gat te dichten en met strengere regels te komen. Want 'voldoen aan wet- en regelgeving levert bij tijdelijke bouw dus niet vanzelf een brandveilige situatie op', staat in de brief. Een gebouw zou dan na 15 jaar altijd aan nieuwbouweisen moeten voldoen, of het nou op dezelfde plek blijft staan of ergens anders opnieuw neergezet wordt.
Oproep: Woon jij in een tijdelijke woning?
En zijn er volgens jou zaken die niet kloppen? De onderzoeksredactie van RTL Nieuws is benieuwd naar je verhaal. Mail naar onderzoek@rtl.nl. Wij publiceren je verhaal nooit zomaar zonder jouw toestemming.
