Ziekenhuizen door heel Nederland hebben te kampen met grote tekorten aan medische goederen. Honderden artikelen zoals naalden, beademingsbuisjes, vaatprotheses en knie-implantaten zijn niet of moeilijk leverbaar. Daardoor zijn er al operaties uitgesteld, blijkt uit onderzoek van RTL Nieuws.
Alle ziekenhuizen samen hebben op dit moment duizenden bestellingen bij leveranciers uitstaan die niet geleverd kunnen worden. Dat gaat per ziekenhuis om honderd tot wel driehonderd verschillende producten. Inkopers van de 36 grootste ziekenhuizen waarschuwen dat patiënten te maken krijgen met langere wachttijden en dat inhaalzorg vertraging op gaat lopen.
De branchevereniging van producenten en leveranciers van medische hulpmiddelen Nefemed bevestigt aan RTL Nieuws dat het niet kunnen leveren van bestellingen 'aan de orde van de dag is'.
De belangrijkste oorzaak voor de tekorten aan medische producten is volgens de ziekenhuisinkopers de coronacrisis. Vraag en aanbod zijn nog steeds verstoord door de lockdowns in China die zorgen voor personele problemen in fabrieken. Transportlijnen liggen nog altijd overhoop en er is sprake van een verhoogde vraag vanwege inhaalzorg.
'Problemen groter dan tijdens coronacrisis'
Volgens Gerwin Meijer van Zorginkoop Netwerk Nederland (ZINN) zijn 'de hoeveelheid problemen nu groter dan tijdens de coronacrisis'. Bij deze inkooporganisatie zijn de dertig grootste ziekenhuizen aangesloten, waaronder alle academische ziekenhuizen. "Elke dag worden we weer verrast door andere stagnaties. Ik ken voorbeelden dat operaties zijn uitgesteld omdat het materiaal er niet was. Spullen die je voorheen binnen twee dagen in huis had."
Meijer waarschuwt dat ziekenhuizen en artsen zich moeten realiseren dat het geen automatisme meer is dat ze beschikken over de producten die ze gewend zijn. "Het is twee voor twaalf, een crisissituatie waartegen je maatregelen moet treffen. Het kan zomaar zijn dat er volgende week ergens een bommetje valt en dat we dat niet meer kunnen oplossen." De problemen van tekorten spelen in de hele wereld en zullen nog jaren aanhouden, zo verwacht Meijer.
De nood is inmiddels zo hoog dat de twee grote brancheorganisaties van ziekenhuizen NFU en NVZ alarm slaan. Ze roepen het ministerie van Volksgezondheid "nogmaals" op om in actie te komen om de beschikbaarheid van medische hulpmiddelen veilig te stellen.
Voorraadschap leeg
Bij het St. Jansdal Ziekenhuis in Harderwijk zijn meerdere voorraadschappen leeg. Het kost Frank Ootes, die moet zorgen dat de producten in huis zijn, de grootste moeite om ze weer gevuld te krijgen. "Het begint wel te knellen", zegt hij. "Het is iedere dag een puzzel die steeds ingewikkelder en lastiger wordt om het voor elkaar te krijgen. Op zo'n manier wil je geen zorg leveren."
St. Jansdal maakt bijna dagelijks mee dat bestelde producten niet zijn geleverd en dat vormt een bedreiging voor de kwaliteit van zorg. Ook kan het leiden tot uitstel van operaties. Ootes: "Dat kan betekenen dat je de patiënt niet op maandag, maar op donderdag inplant, want dan weet je zeker dat de spullen er zijn. Dat is natuurlijk in een periode waar je eigenlijk inhaalzorg aan het doen bent erg lastig."
Voor Frank Mink van ZorgserviceXL vormen laboratoriumartikelen en prothesen het grootste probleem. Hij doet de inkoop voor vijf ziekenhuizen in Zuid-Holland. "Met veel kunst- en vliegwerk lukt het in de meeste gevallen om alles op tijd te krijgen. Maar bij de afwijkende formaten prothesen zijn operaties voor korte tijd doorgeschoven. Als de situatie niet verbetert gaan deze problemen toenemen", zegt Mink.
Oorlog Oekraïne
De tekorten zijn een rechtstreeks gevolg van de coronacrisis, maar de oorlog in Oekraïne heeft dat effect nog eens versterkt. Daardoor is er nog meer druk op transport en grondstoffen komen te staan, zeggen inkopers en handelaren tegen RTL Nieuws. Veel grondstoffen komen uit Oekraïne en zijn nu moeilijker verkrijgbaar en ook nog eens veel duurder geworden.
En alsof dat allemaal nog niet ingewikkeld genoeg is, komen er ook nog eens gevolgen van nieuwe Europese wetgeving bij. Vanaf 2024 moeten namelijk alle medische goederen opnieuw zijn gekeurd, waarbij ze aan strengere eisen moeten voldoen. Veel fabrikanten hebben daar geen trek in.
De helft van de fabrikanten van medische hulpmiddelen gaat producten van de markt halen, blijkt uit een peiling. Hierdoor zullen de tekorten voor ziekenhuizen alleen nog maar verder oplopen. Probleem daarbij is volgens de Inspectie Gezondsheidzorg (IGJ) dat fabrikanten onduidelijkheid laten bestaan of ze bepaalde medische hulpmiddelen nog op de Nederlandse markt blijven aanbieden of niet.
Verpleeghuis- en thuiszorg
De materiaaltekorten spelen niet alleen in ziekenhuizen. Medische groothandels OneMed en Mediq, die veel zorgproducten leveren aan bijvoorbeeld verpleeghuizen en thuiszorg, hebben ook te kampen met tekorten.
"Helaas zien we hierin nog geen kentering, eerder een langdurige verdere toename van schaarste en prijsstijgingen. We zijn naarstig op zoek naar alternatieve producten", zo laat OneMed weten.
OneMed noemt de schaarste en sterke prijsstijgingen een 'zorgwekkende ontwikkeling die effect heeft op de gehele zorgketen en die met overheidsmaatregelen moet worden aangepakt'.
Geen snelle oplossing in zicht
Het probleem van materiaaltekorten zal nog jaren voortduren, zo laten de inkopers en fabrikanten aan RTL Nieuws weten. Het is een mondiaal probleem waarbij er geen makkelijke oplossing voor handen is, zoals bij het tekort aan mondkapjes. Het gaat hier om veel verschillende en vaak hoogtechnologische producten.
De Inspectie Gezondheidszorg (IGJ) en het ministerie van Volksgezondheid delen de zorgen van ziekenhuizen over de materiaal tekorten en kunnen zich voorstellen dat dit bij patiënten en zorgverleners tot onrust leidt. Het gaat volgens het ministerie om een complex en mondiaal probleem waarvoor 'helaas niet één oplossing is'.
De inspectie zegt geen zicht te hebben op de omvang van de tekorten en welke impact dat gaat hebben op de toegankelijkheid van de zorg.
Volgens het ministerie wordt er gewerkt aan een actieplan om de beschikbaarheid van medische hulpmiddelen binnen Europa te verbeteren. Verder wil het ministerie dat fabrikanten tijdig melden wanneer er tekorten dreigen te ontstaan, zodat ziekenhuizen daarop kunnen inspelen.
Inkooporganisatie ZINN wil dat Nederland zich beter voorbereidt op toekomstige tekorten. Daarvoor is nodig dat een groep deskundigen de ontwikkelingen van medische goederen op de wereldmarkt goed in de gaten houdt. Als er dan ergens tekorten dreigen te ontstaan kunnen die deskundigen daarover tijdig waarschuwen. Daarvoor is geld nodig van het ministerie van Volksgezondheid.
