Zelfs bij de sterkste signalen van fraude met zorggeld komen malafide zorgbureaus er vaak makkelijk mee weg. Dat is de conclusie in een snoeihard rapport van de Algemene Rekenkamer over de aanpak van zorgfraude door de overheid. Die aanpak is prioriteit van het nieuwe kabinet, maar is niet of nauwelijks effectief stellen de onderzoekers. "Het gaat om veel geld en er zijn kwetsbare mensen slachtoffer."
De onderzoeksredactie van RTL Nieuws ontdekte het afgelopen jaar honderden dubieuze zorgbedrijven door het hele land. Er zijn vermoedens van fraude, zelfverrijking en andere criminele praktijken.
Volgens de Algemene Rekenkamer is er ook helemaal geen gebrek aan signalen van fraude, maar wordt er te weinig gedaan om op basis daarvan zorgfraude aan te tonen en vervolgens te bestraffen. "Er zijn heel veel wettelijke mogelijkheden, maar daar wordt onvoldoende gebruik van gemaakt", stelt Ewout Irrgang van de Rekenkamer.
Wat doet de Algemene Rekenkamer?
De Algemene Rekenkamer onderzoekt of de Rijksoverheid goed omgaat met publiek geld. Het is één van de belangrijkste instanties die controle uitoefenen op de kosten en opbrengsten van beleid.
Pakkans nihil
Tot veroordelingen komt het namelijk nauwelijks. En zelfs met een strafblad of dubieus zorgverleden kan vrij eenvoudig een nieuw zorgbedrijf worden begonnen, blijkt uit voorbeelden die RTL Nieuws ontdekte.
Zo richtte een ondernemer die eerder veroordeeld is voor illegale handel in vuurwerk en een rol speelde bij beleggingsfraude een zorgbureau in Enschede op. Daar wordt nu een voor de zorg ongewoon hoge winst geboekt en gaan riante bedragen naar de bestuurders.
Miljarden in foute zakken
Er verdwijnt veel zorggeld in verkeerde zakken. "Er zijn schattingen uit ander onderzoek dat het al gauw om enkele miljarden euro's per jaar gaat", stelt Irrgang.
Het nieuwe kabinet heeft in het regeerakkoord van de aanpak van zorgfraude dan ook een prioriteit gemaakt. Ook in eerdere kabinetten is er veel gesproken over het aanpakken van deze problemen. Maar bij dat vergaderen is het vooral gebleven, stelt de Rekenkamer nu vast.
"Er is een papieren werkelijkheid en er is de praktijk", verduidelijkt Irrgang. "We zien eigenlijk bij de sterkste signalen van fraude dat die aanpak er niet toe leidt dat fraudeurs gestopt of zelfs maar gehinderd worden. Dat is natuurlijk zorgelijk, omdat er heel veel publiek geld gemoeid is met de gezondheidszorg. Maar ook omdat kwetsbare mensen daar slachtoffer van kunnen worden. En het is ook gewoon zorgelijk dat mensen die wetten overtreden en strafbaar zijn, niet vervolgd worden."
Bij de aanpak van zorgfraude zijn veel partijen betrokken. Denk aan gemeenten, zorgverzekeraars, inspecties, justitie en het ministerie. Die partijen werken niet altijd goed samen, waardoor zaken blijven liggen.
8 meldingen, 0 acties
Zoals in het geval van Sonja Veltman. Ze vertelde aan RTL Nieuws als slavin te zijn behandeld op een zorgboerderij in Drenthe, die maandelijks flinke bedragen aan zorggeld voor haar ontving. Veltman trok aan de bel bij minstens zeven instanties en deed aangifte bij de politie, maar geen van de partijen ondernam actie. Uiteindelijk besloot de rechter na een slepende strijd dat de zorgdirecteur alsnog vervolgd moet worden voor uitbuiting.
Volgens de Rekenkamer is het geen incident. De aanpak komt niet uit de verf. Niemand neemt de regie en partijen wijzen naar elkaar, waardoor concrete actie uitblijft. "Het is in ieder geval de taak van de minister om ervoor te zorgen dat er een effectieve aanpak van fraude in de zorg is. En uit ons onderzoek blijkt dat dat in de praktijk niet lukt."
De Rekenkamer adviseert de ministers Kuipers (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) en Helder (Langdurige Zorg en Sport) ook om beter toezicht te houden op de inzet en prestaties van inspecties.
Minister: 'Actie nodig'
In reactie op het rapport van de Rekenkamer laat minister Conny Helder van Langdurige Zorg en Sport weten de resultaten ook zorgwekkend te vinden. Volgens de minister maken de conclusies duidelijk dat er actie nodig is. "Het rapport geeft inderdaad weer dat we er onvoldoende aan doen en dat betekent dat we beter ons best moeten doen dan we tot nu toe hebben gedaan."
