Zelden heeft een door het kabinet gepresenteerde begroting een zo korte houdbaarheidsdatum gehad als de miljoenennota die Rutte IV gisteren heeft ingediend. Al over twee maanden zijn er verkiezingen. Dat zorgt ervoor dat geen enkele politieke partij zich ook maar iets gelegen laat liggen aan de kabinetsplannen.
Dat bleek gisteren uit de politieke reacties op de begroting. Van links tot rechts hebben partijen alternatieve plannen ingediend. Die worden vandaag en morgen besproken tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, het belangrijkste politieke debat van het jaar.
Wat wisten we al?
Eerst nog even over wat door het kabinet is gepresenteerd. Zoals vorige week al was uitgelekt, heeft het kabinet 2 miljard euro vrijgemaakt voor armoedebestrijding. Gezinnen met meer kinderen profiteren daar het meeste van. Het kabinet gaat voor alle huishoudens uit van een gemiddelde koopkrachtstijging van 1,7 procent.
Opmerkelijk is niet de beleidsarme miljoenennota – het is immers een demissionair kabinet – maar zijn wel de alternatieve plannen van politieke partijen die de afgelopen dagen al werden aangekondigd. De oppositie omschreef de begroting als 'erg karig' en 'onvoldoende':
Van 'erg karig' tot 'onvoldoende': zo kijkt oppositie naar begroting
Een Kamermeerderheid van VVD, PVV, SP, BBB, FvD, DENK, Fractie Den Haan, BVNL en JA21 wil de voorgenomen accijnsverhoging op benzine en diesel terugdraaien die per 1 januari zou ingaan.
Deze zomer werd al een deel van de accijnskorting geschrapt die het kabinet had ingesteld na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Daardoor ging de prijzen aan de pomp al flink omhoog. Vanaf januari 2024 zou de rest van de korting op de accijns komen te vervallen. Daar zou nog een inflatiecorrectie bovenop komen waardoor een liter benzine in totaal 21 cent duurder wordt.
Middeninkomens
Ook coalitiepartijen D66 en ChristenUnie zagen er de afgelopen dagen geen bezwaar in hun inzet tijdens de politieke beschouwingen al aan te kondigen. Zo wil coalitiepartij D66 dat 2 miljard euro wordt vrijgemaakt voor steun aan middeninkomens. Dat moet door een hogere arbeidskorting. Ook moet de energierekening worden verlaagd en moeten huishoudens worden gecompenseerd voor de gestegen kosten voor de kinderopvang.
Eind vorige week meldden GroenLinks-PvdA en ChristenUnie de begroting van 2024 ook al voor 2,3 miljard te willen verbouwen. Zij willen onder meer het minimumloon verhogen en geld stoppen in het openbaar vervoer. Deze partijen willen onder meer de bankenbelasting verhogen om hun wensen te betalen.
CDA en SP
De nieuwe CDA-leider Henri Bontenbal reageerde wel pas na de troonrede. Hij liet wel weten weinig eenheid te verwachten van de vier coalitiepartijen (VVD, D66, CDA en ChristenUnie) van het demissionaire kabinet. "Er bestaat geen coalitie. Er zijn geen coalitiepartijen." Het CDA komt met een plan om de 'energierekening nog een stukje te verlagen'. Hij zegt open te staan voor plannen van andere fracties.
SP-leider Lilian Marijnissen wil het minimumloon verhogen, de btw schrappen op levensmiddelen en het openbaar vervoer, de energieprijzen maximeren en het eigen risico afschaffen.
Kamerlid Pieter Omtzigt vindt het schrijnend dat in de troonrede een analyse van het demissionaire kabinet ontbreekt waarom de problemen bij het toeslagenschandaal zijn ontstaan. Dat geldt ook voor de situatie in Groningen, waarbij gaswinning boven het belang van de Groningers ging, zei hij in een eerste reactie op de troonrede. "We hebben namelijk onze instituties verwaarloosd", zei Omtzigt, die met zijn nieuwe partij Nieuw Sociaal Contract aan de verkiezingen meedoet en hoog in de peilingen staat.
Meer geld nodig
BBB-leider Caroline van der Plas vindt de 2 miljard euro die het demissionaire kabinet wil uittrekken voor armoedebestrijding een 'begin'. Maar volgens het Kamerlid is er nog veel meer geld nodig. "We moeten ook kijken wat er nog meer nodig is, want we zitten ook met de zorg."
PVV-leider Geert Wilders vindt de 2 miljard euro van het kabinet tegen armoedebestrijding 'veel te mager'. Wilders wil dat morgen een 'enorm koopkrachtpakket' tot stand komt. Hij wil kijken naar de btw op boodschappen, het eigen risico in de zorg en tandartskosten in de zorgverzekering.
'Begroting kan nog worden aangepast, tot zorg van Rutte'
Politiek verslaggever Fons Lambie: "Je ziet vooral dat partijen in Tweede Kamer bezig zijn om deze terughoudende begroting nog wat aan te passen. En regeringspartijen zitten niet meer vast aan coalitieafspraken. Je merkt dat er allerlei samenwerkingen gezocht worden over koopkracht en over brandstofaccijns."
"Er zijn zoveel wensen dat de man die op weg is naar de uitgang, Mark Rutte, zich toch een beetje zorgen begint te maken. Dit is zijn laatste Prinsjesdag – tenzij de formatie heel lang duurt. En ook morgen zijn z'n laatste algemene politieke beschouwingen. Gezien de hoeveelheid plannen die nu al gepresenteerd zijn en de verkiezingen die eraan komen, waardoor elke partij nog een succesje wil halen, kan de begroting de komende dagen nog wat worden aangepast."
