'BBB wordt machtsfactor van belang in provincies en Eerste Kamer'

Omdat de coalitiepartijen volgens deze prognose samen 24 zetels zouden halen, kunnen zowel de twee linkse partijen samen, als de BBB, het kabinet aan een meerderheid helpen voor wetsvoorstellen.

Bij BBB werd emotioneel gereageerd op de exitpoll, zoals hier te zien is:

BBB staat ervoor open om met andere partijen te praten over samenwerking in een coalitie. "Het ligt helemaal aan hoe de coalitie zich ten opzichte van ons opstelt. Wij staan open voor gesprekken, voor samenwerking. De tijd van het negeren van BBB, of denken: dat partijtje met die ene zetel, is wel voorbij", zei partijleider Caroline van der Plas.

Geprofiteerd van onvrede

Een politieke aardverschuiving is de winst van BBB, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "De partij heeft maximaal geprofiteerd van de stikstof-onrust, van onvrede op het platteland en in de stad. Dat je zo scoort in een versplinterd politiek landschap, is ongekend. En nu begint het pas echt voor Caroline van der Plas. BBB is niet een beetje een winnaar, het wordt een machtsfactor van belang: straks in de provincies en in de Eerste Kamer. Nu zullen ze 't waar moeten maken: een ander stikstofbeleid, een andere koers."

Daarnaast krijgen de coalitiepartijen een dreun, zegt Lambie. "VVD, D66, ChristenUnie verliezen allemaal. En het CDA is helemaal dramatisch, de ooit zo machtige partij, ook op het platteland, krijgt klap na klap. Discussie over Wopke Hoekstra zal er komen, al heeft-ie zelf gezegd te blijven."

Meer spanning in kabinet

De uitslag is voor de coalitie heel pijnlijk, zegt Lambie. "Dit betekent niet dat er meteen morgen een kabinetscrisis is. Maar het gaat wel echt spanning opleveren. Er komen nog felle discussies over klimaat, stikstof en migratie aan. Het CDA zal er op stikstof en migratie extra hard ingaan, en dat leidt dan tot gedoe leiden met D66 en ChristenUnie. Dan kan het functioneren van het kabinet Rutte IV serieus in de problemen komen."

Stikstofbeleid

"De provinciebesturen waar BBB aan de macht komt, gaan dwarsliggen op het stikstofbeleid. Die gaan vertragen of zelfs aanpassen", zegt Lambie. "D66 was de partij die hamerde op het snelle uitvoeren van stikstofbeleid, maar de vraag is nu of dat gaat gebeuren. Die discussie over stikstofbeleid gaat vol opspelen, in de coalitie en tussen Den Haag en provincies."

Felicitatie Rutte

VVD-leider Mark Rutte zei dat de verkiezingen voor de VVD 'niet de winst bracht die we wilden', op de uitslagenavond. Rutte blikte ook vooruit op de vorming van colleges van gedeputeerde staten in de provincies, waar hij 'ook verantwoordelijkheid' wil gaan nemen.

Rutte feliciteerde Caroline van der Plas. "Dat heeft ze vreselijk knap gedaan met haar partij."

Zetel bij voor PvdA/GroenLinks

PvdA-leider Attje Kuiken noemt het 'bijzonder' dat het erop lijkt dat haar partij groeit in de Eerste Kamer. Volgens de exitpoll krijgt de PvdA er een zetel bij. Die zetel wordt benut voor een gezamenlijke fractie met GroenLinks.

GroenLinks-leider Jesse Klaver zei dat het 'nog altijd mogelijk' is dat de gecombineerde fractie met de PvdA de grootste wordt in de Eerste Kamer. "Gaan we linksom of gaan we rechtsom?" vroeg Klaver aan de zaal. Die scandeerde daarop "Linksom, linksom!"

Verlies CDA

CDA-leider Wopke Hoekstra noemt de grote nederlaag voor het CDA bij de Provinciale Statenverkiezingen 'een buitengewoon bittere pil'. Op basis van de eerste exitpolls haalt de partij in de senaat 5 zetels, een verlies van 4.

Omringd door zijn christendemocratische collega-ministers sprak de vicepremier van 'een aardverschuiving' in de politiek.

Best tevreden

D66-leider Sigrid Kaag vindt dat haar partij 'best tevreden' mag zijn dat zij 'ondanks alle tegengeluiden' zes zetels lijkt te behalen in de Eerste Kamer. Dat zou een verlies betekenen van een zetel.

Kaag is trots dat D66 een campagne heeft gevoerd 'die bij ons past, op de inhoud'. De partij stond volgens de vicepremier voor haar idealen, met name waar het gaat om de aanpak van stikstof en klimaatverandering.