Veel politici in Den Haag zullen gespannen wakker worden. Vandaag gaan we naar de stembus voor de provincies, maar er staat ook voor de coalitie veel op het spel. "Deze Statenverkiezingen gaan niet alleen over de provincies, ze hebben ook invloed op de landelijke politiek."
De meeste stembureaus gaan vanaf 7.30 uur open, hier vind je je stemlokaal bij jou in de buurt. We kiezen vandaag voor de mensen die de provincies gaan besturen. Zij gaan bijvoorbeeld over het verkeer, de woningbouw en natuur in de provincie.
Daarnaast kun je je stem uitbrengen voor de 21 waterschappen. Die besluiten over het grondwater en watermanagement in hun gebied. En: met je stem heb je ook invloed op de Eerste Kamer. Daarover later meer.
Spannende strijd
De strijd om de eerste plaats lijkt volgens de laatste peilingen te gaan tussen de VVD, het linkse blok van GroenLinks en PvdA, en de BoerBurgerBeweging. Maar niets is zeker: honderdduizenden mensen twijfelen nog op welke partij ze hun stem uitbrengen. "Tussen de 10 en 20 procent hakt de knoop zelfs door in de laatste 24 uur", zegt opiniepeiler Gijs Rademaker van RTL Nieuws.
Bij de stemwijzers, zoals het Kieskompas, zagen ze gisteren nog grote drukte. De belangrijkste stemwijzers kun je hier en hier vinden.
Campagne
Dit was een provinciale campagne die werd gedomineerd door de landelijke kopstukken, zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "Als je de hoeveelheid media-optredens van Rutte, Wilders en Kaag zag, leek het af en toe wel een campagne voor de Tweede Kamer."
Deze Statenverkiezingen gaan dan ook niet alleen over de provincies, ze hebben ook invloed op de landelijke politiek. "De nieuwe provinciebesturen zijn zeer bepalend voor de uitvoering van het stikstofbeleid." Stikstof was een van de belangrijkste thema's deze campagne. Gisteravond ging het er tijdens het slotdebat bij de NOS ook nog over. Daar klonken veel verwijten over en weer.
Eerste Kamer
Indirect kiezen we vandaag ook de Eerste Kamer. De leden van de provinciale staten kiezen op 30 mei op hun beurt de samenstelling van de Eerste Kamer. Daar heeft de coalitie – VVD, D66, CDA, CU – nu al geen meerderheid. Lambie: "Nu redt de coalitie het vaak net, bijvoorbeeld met steun van linkse partijen. Als de coalitiepartijen straks verliezen bij deze verkiezingen, wordt het nog lastiger om aan een meerderheid in de Eerste Kamer te komen."
Kabinet staat onder druk
Het kabinet, deze coalitie, staat onder druk, vervolgt Lambie. "Er dreigt verlies bij de Statenverkiezingen. Er komen nog felle discussies over klimaat, stikstof en migratie aan. Ook de hoofdrolspelers zelf zeggen inmiddels hardop dat het onzeker is of dit kabinet al die discussies gaat overleven. Als provinciebesturen ook nog dwarsliggen of de meerderheid in de Eerste Kamer nog verder uit het zicht raakt wordt regeren voor Rutte IV heel lastig, en in het uiterste geval onmogelijk."
Opkomst wordt bepalend
De opkomst wordt heel bepalend voor de uitslag. Die ligt bij provinciale verkiezingen traditioneel laag. Vorige keer ging 56 procent van de stemgerechtigden naar de stembus.
Lambie: "Het gaat al tijden over onvrede, maar trekt dat vandaag ook echt meer proteststemmers naar de stembus? Dat bepaalt hoe groot het verlies wordt voor de regeringspartijen en hoe groot de winst wordt voor een partij als de BBB."
Wanneer de uitslag?
Wanneer we het weten? De stembussen zijn vandaag tot 21.00 uur open. Dan horen we ook al de uitslagen van de eerste exitpoll. Dat is een peiling onder kiezers die net hun stem hebben uitgebracht.
De eerste echte uitslagen druppelen in de daaropvolgende uren binnen. Vaak is er rond middernacht ook een eerste voorlopige uitslag.
Wat moet je meenemen?
Ten eerste de stempassen die je via de post hebt ontvangen. Dat zijn er twee: een voor de Provinciale Statenverkiezingen en een voor de waterschapsverkiezingen.
Daarnaast moet je een Nederlands identiteitsbewijs kunnen laten zien. Dat mag een paspoort, een identiteitskaart of een rijbewijs zijn.
Een paraplu zul je niet nodig hebben. Het blijft op veel plaatsen droog maar het wordt wel vrij koud: het kwik blijft hangen op een graadje of 8.
