Aardgas bracht Nederland de afgelopen tientallen jaren welvaart, maar het bracht Groningers geleidelijk ook steeds meer ellende. De parlementaire enquêtecommissie die onderzoek deed naar de aardgaswinning in Groningen komt vandaag met de resultaten van haar onderzoek. Wat valt er van vandaag te verwachten?
Waar gaat de parlementaire enquête gaswinning over?
De parlementaire enquêtecommissie aardgaswinning Groningen doet onderzoek naar de besluitvorming over de aardgaswinning, aardbevingen, schadeafhandeling en versterking in Groningen.
Aanleiding tot dit alles is de vondst in de jaren 50 van het grootste gasveld van Nederland bij Slochteren. Uit het Groningenveld wordt sinds 1963 aardgas gewonnen. De opbrengsten voor Nederland zijn gigantisch.
Om een beeld te geven: de Algemene Rekenkamer maakte vorig jaar een aantal berekeningen over de opbrengsten van het aardgas en hoeveel Nederland had verdiend als het de opbrengst, zoals Noorwegen, vanaf het begin in een staatsfonds had belegd. In behoudende conservatieve berekening met risicomijdende beleggingen en waarin ervan wordt uitgegaan dat er al die tijd jaarlijks 4 procent uit wordt gehaald om te besteden, komt de Rekenkamer op 427 miljard euro uit. En dat is een behoudende schatting.
Het gaat met andere woorden om extreem veel geld.
Wanneer werd duidelijk dat de gaswinning wel eens gevaarlijk kon zijn?
Vanaf 1991. Althans, toen was de eerste aardbeving in het Groningenveld. Er zouden er nog vele volgen. Tot deze week nam het KNMI 1530 aardbevingen waar in het gebied. De bevingen zorgden in de loop van de jaren voor steeds meer schade aan gebouwen. Huiseigenaren zagen scheuren verschijnen in hun muren. Oude boerderijen verzakten en moesten worden gestut. Ondanks oproepen van bewoners gebeurde er weinig.
De zwaarste aardbeving werd in 2012 gemeten bij Huizinge: 3,6 op de schaal van Richter. Die veroorzaakte veel schade in de omgeving. Die aardbeving was voor veel mensen een kantelpunt over hoe er over de gaswinning wordt gedacht.
Toch duurde het nog tot in 2018 - na opnieuw een zware aardbeving - tot er echt iets gebeurde. Toenmalig minister van Economische Zaken Eric Wiebes besloot in maart van dat jaar om de gaskraan dicht te draaien. Vanaf 2022 komt er geen gas meer uit het Groningenveld.
Waarom heeft het zo lang geduurd voordat er wat aan gedaan is?
Dat is de grote vraag van deze parlementaire enquête. Het korte antwoord is geld. Het gas leverde honderden miljarden op en bracht Nederland welvaart. En het erkennen van schuld en het betalen van schadevergoedingen aan Groningers zou juist geld kosten.
Tijdens de verhoren wezen verschillende betrokkenen naar elkaar bij de vraag waarom er niet eerder iets is gedaan voor de bewoners, of waarom de gaswinning niet eerder is verminderd.
Bewonersorganisaties en belangenclubs zeiden tijdens de verhoren dat ze zich door de overheid in de steek gelaten voelden. Bij klachten over aardbevingsschade worden zij al die jaren doorverwezen naar de NAM, de Nederlandse Aardolie Maatschappij, die het gas uit het Groningenveld haalt. De NAM, een samenwerking tussen Shell en ExxonMobil, heeft goede juristen in huis, waardoor gedupeerden niet snel hun gelijk halen.
De angst en onzekerheid onder gedupeerden zorgen daarnaast ook voor stress en andere gezondheidsklachten.
Gaan er koppen rollen door de conclusies?
Daar wordt door ingewijden niet vanuit gegaan. Hoewel het vast pijnlijk wordt en de beschuldigende vinger onder meer naar de afgelopen kabinetten zal wijzen, wordt er niet verwacht dat de huidige verantwoordelijke, staatssecretaris Hans Vijlbrief, zal moeten aftreden.
Hij heeft al aangegeven op te stappen als hij een oplossing van de problemen in Groningen in de weg staat. Maar juist van Vijlbrief, die tijdens de energiecrisis van de afgelopen maanden tot opluchting van de Groningers de gaskraan dichthield, wordt niet verwacht dat hij een oplossing in de weg staat.
En wat gebeurt er hierna concreet voor de Groningers?
De verwachting is dat de provincie gecompenseerd zal worden voor de schade en het leed dat de getroffen Groningers is aangedaan. Dat zou dan komen naast de al bestaande fondsen voor de versterking van de getroffen huizen.
Hoe die compensatie er precies uit zal zien, moet na publicatie van het rapport worden bepaald. Het kabinet komt dan eerst met een korte en later met een uitgebreide reactie.
