Een doorbraak in het twintigjarige bestaan van de Partij voor de Dieren. Na jarenlang gestaag groeien gaat de partij meebesturen in meerdere gemeenten. Smaakt deze gooi naar de macht naar meer of ligt gezichtsverlies op de loer? "Ik heb van Esther Ouwehand een vegan worteltaart gekregen om het te vieren", zegt de eerste PvdD-wethouder ooit.
Hij moet gaan latten met zijn vrouw, kind en twee teckels, maar Marco van der Wel heeft het ervoor over. De Brabander is de kersverse wethouder van Arnhem, de eerste wethouder van de Partij van der Dieren ooit. "Ik heb gesolliciteerd en ben het geworden", zegt hij met een glimlach van oor tot oor.
Wereldprimeur
Hij verliet het Brabantse en woont nu in hartje Arnhem. Van der Wel is niet alleen de eerste bestuurder die de partij in het twintigjarige bestaan in Nederland levert, ook wereldwijd heeft nooit eerder een dierenpartij bestuurlijke verantwoordelijkheid gehad.
Geen plofpartij
De partij heeft hiermee de deur naar de macht opengezet. Van der Wel weet het zeker, zijn partij is klaar om mee te gaan regeren. Want: anderen partijen zijn klaar voor de Partij voor de Dieren. "Wij zijn geen plofpartij maar een beweging die langzaam is gegroeid en steeds sterker wordt."
Behalve in Arnhem gaat de partij ook meebesturen in Groningen en Heerlen en is de partij in de race om wethouders te leveren in Almere en Amersfoort.
Gestage groei
In de afgelopen jaren groeide de partij gestaag, zowel landelijk als in de provincies en gemeenten. Tijdens de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen verdubbelde de partij in zetels.
De verklaring van het succes? Volgens politicoloog Matthijs Rooduijn, verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, keren kiezers zich steeds meer af van de gevestigde middenpartijen. "Kiezers gaan op zoek naar alternatieven. Partijen die zich inzetten voor specifieke thema's - zoals bijvoorbeeld milieu of dierenwelzijn - zijn populair. Een partij als de Partij voor de Dieren bijvoorbeeld. Die vaart goed op deze ontwikkeling."
Vrouwen
Ook vinden kiezers dierenwelzijn en klimaat steeds belangrijker. "De PvdD stelt juist deze specifieke thema's centraal. Dat werkt dus in het voordeel van de partij."
Rooduijn onderzocht ook wie er op de partij stemmen. "Dat is de linkse kiezer, die relatief weinig vertrouwen heeft in de politiek. Er stemmen iets meer vrouwen op dan mannen. Zij zijn relatief hoog opgeleid en wonen in de steden."
Eerlijke partij
Partijleider Esther Ouwehand, die in oktober 2019 het stokje overnam van Marianne Thieme, denkt dat haar partij het antwoord is op de groeiende zorgen in ons land. "Steeds meer mensen maken zich grote zorgen over het klimaat, biodiversiteit, dierenwelzijn. Over de toekomst van de aarde. Die beweging groeit en wij zijn daar het politieke antwoord op."
En er is nog iets, zegt Ouwehand. "Mensen schieten mij vaak aan en zeggen: jullie hebben een eerlijke positie. Je weet wat je aan de partij hebt. Daarom stem ik op jullie."
Van luis in de pels naar macht
De partij staat bekend om haar activistische karakter. Om haar eigenzinnige koers, inclusief haar afkeer van het ‘compromisme’. De weg naar de macht is dus wennen voor een partij die zich altijd heeft opgesteld als luis in de pels. De Partij voor de Dieren vond zichzelf ook jarenlang 'te activistisch' om mee te regeren.
Leidt meebesturen dan niet tot gezichtsverlies? Dat zal moeten blijken, zegt politicoloog Rooduijn. "Maar ik denk wel dat we voorzichtig kunnen concluderen dat het systeemkritische geluid minder wordt en dat de compromisbereidheid groter wordt."
Partijen kunnen volgens de politicoloog overigens heel goed hun kritische jas aanhouden en tegelijkertijd compromissen sluiten. Bovendien: "De kiezer van de PvdD is een stuk gematigder dan de partij zelf."
'Wij blijven activistisch'
Ouwehand heeft haar eigen kijk op het meebesturen. "Wij willen een systeemverandering en fundamenteel dingen anders doen. Andere partijen zien inmiddels ook dat de klimaatcrisis maar niet opgelost wordt met die oude manier van denken. Niet wij willen regeren maar mensen willen met ons regeren."
Ouwehand vervolgt: "We zijn aanjagers. We weten dingen in gang te zetten. Wij gaan geen compromissen sluiten om mee te doen", zegt ze. En: "We blijven activistisch zolang dat nodig is."
Ze is benieuwd hoe het meebesturen in gemeentes bevalt. "Maar besturen is voor ons geen doel op zich. Ik heb net zoveel bewondering voor een raadslid in de oppositie als voor een wethouder."
Het rommelde vaker
In de twintig jaar die de partij nu bestaat, zorgde de koers van de PvdD meerdere keren voor onrust. Het rommelde een paar keer flink. Zo splitste Femke Merel van Kooten zich in 2019 af. Oud-partijvoorzitter Sebastiaan Wolswinkel werd in datzelfde jaar geroyeerd nadat hij had gepleit voor meer transparantie en interne discussie binnen de partij. "Een verdrietige periode, maar ik heb het nu achter me gelaten", zegt hij.
Hij vindt dat hij destijds werd tegengewerkt door oprichters van de partij (onder anderen Marianne Thieme), die niets moesten hebben van zijn wens voor meer openheid en democratie.
Touwtjes stevig in handen
Volgens Wolswinkel is de partij opgericht door mensen die vrij cynisch zijn over het politieke proces. "Deze oprichters hadden ook andere partijen gezien die geleidelijk afgleden vanwege interne ruzies. Om dat te voorkomen heeft de partijtop de touwtjes altijd stevig in handen gehouden."
De wens voor electoraal gewin was volgens hem groot. "En daarom lag de nadruk op het vasthouden van idealen."
Wolswinkel zag als partijvoorzitter leden die ontevreden waren over hun betrokkenheid. "Ik wilde mensen bij elkaar brengen, maar mijn aanpak werd niet gewaardeerd. Ik werd gezien als opponent van het partijbestuur. In elke partij heeft de top veel voor het zeggen, maar de Partij van de Dieren is een extreem voorbeeld hiervan. Er wordt sterk vastgehouden aan de ideeën van de oprichters. Er was weinig gevoel van noodzaak voor verandering."
Radicale koerswijziging
Partijleider Ouwehand is duidelijk over wie de baas is: "Dat zijn onze leden. Zij bepalen."
Ze vervolgt: "Ik ben er trots op dat we de stem kunnen zijn van al die mensen die in hun eigen plaats opkomen voor dieren, natuur en milieu, mensen die zeggen dat het tijd is voor politieke klimaatverandering en zich thuis voelen bij de radicale koerswijziging waar onze partij voor staat.”
Missie in Arnhem
In Arnhem is wethouder Van der Wel begonnen aan zijn eigen missie. Arnhem moet onder hem weer groener worden en diervriendelijker. "Er komt een verbod op vissen, we gaan stadslandbouw stimuleren en het zwerfkattenprobleem aanpakken. Ons streven is om de eerste gemeente zonder zwerfkatten te worden."
De felicitaties vlogen hem om de oren. "Van Ester Ouwehand heb ik een vegan carrotcake gekregen."
Een ding kan de kersverse wethouder niet regelen. De partij wil af van dierentuinen in hun huidige vorm, maar de Arnhemse dierentuin Burgers' Zoo blijft gewoon open. "Ik ben realistisch, daar ga ik als wethouder gewoon niet over."
