Nieuw onderzoek wijst uit dat 2G-beleid momenteel nauwelijks effectiever is in de strijd tegen het coronavirus dan het 3G-beleid. Alleen als iedereen regelmatig een test moet doen (1G-beleid) voor een coronatoegangsbewijs kan het aantal besmettingen fors worden teruggebracht, maar ook dan blijft het R-getal nog boven de 1.
Dat blijkt uit onderzoek van de TU Delft, UMC Utrecht, Populytics, Erasmus Universiteit Rotterdam en Erasmus MC onder ruim 3000 Nederlanders, van wie een deel (783 mensen) ongevaccineerd is. De resultaten van het onderzoek worden door de Tweede Kamer gebruikt om een beslissing te nemen over het 2G-beleid.
'Geen sterk beeld voor 2G'
Het kabinet overweegt al sinds eind vorig jaar om het huidige 3G-beleid (een coronatoegangsbewijs krijg je als je negatief test, genezen bent van corona of gevaccineerd bent) te vervangen door 2G-beleid. Dat laatste betekent dat alleen mensen die genezen of gevaccineerd zijn een coronatoegangsbewijs krijgen.
Marieke van de Zilver, politiek verslaggever van RTL Nieuws, vraagt zich na het lezen van het onderzoek af hoe levensvatbaar het wetsvoorstel nog is om 2G in te voeren. "De onderzoekers zeggen natuurlijk dat de effectiviteit van de verschillende varianten (1G, 2G of 3G) sterk afhankelijk is van allerlei factoren, maar al met al schetst het geen heel sterk beeld voor 2G-beleid", legt zij uit.
Omikron is besmettelijker
Hoe zit dat? De onderzoekers stellen op basis van twee modelstudies en een gedragsonderzoek dat het 'effect van een coronatoegangsbewijs een stuk lager is door de intrede van de omikronvariant'. Vóór de gedeeltelijke lockdown, in november vorig jaar, kon de verspreiding van het virus nog worden afgeremd met 3G-beleid. R, het reproductiegetal, werd destijds door gebruik van een coronatoegangsbewijs nog onder de 1 gebracht. Inmiddels lukt dat niet meer, omdat omikron veel besmettelijker is dan de deltavariant.
Omdat vaccinatie minder goed beschermt tegen een besmetting met omikron, werkt 2G- en 3G-beleid minder goed om het virus in de samenleving af te remmen. In de 'optimale situatie' kan 2G er momenteel volgens de onderzoekers voor zorgen dat het R-getal met 16 procent wordt verlaagd. Bij 3G is dit 15,3 procent, een minimaal verschil.
Dan moet het beleid wel op alle andere locaties dan school en thuis worden ingevoerd. Dat betekent dat ook alle werknemers verplicht gevaccineerd of van het coronavirus genezen moeten zijn. En zelfs dan blijft het R-getal boven de 1, waardoor het virus zich blijft verspreiden en het aantal besmettingen oploopt.
Thuis in plaats van in café
In de praktijk komt van deze 'optimale situatie' weinig terecht, vrezen de onderzoekers. Uit het gedragsonderzoek blijkt namelijk dat 'een grote groep ongevaccineerden' voor 'alternatieve activiteiten' zal kiezen als zij door invoering van 2G-beleid niet meer naar werk, de horeca of andere uitgaansgelegenheden mogen. "Daardoor vervangen zij contacten met een hoog besmettingsrisico voor andere contacten met een hoog besmettingsrisico", schrijven de onderzoekers.
In november 2021 hebben volgens de onderzoekers zo'n 650.000 ongevaccineerde Nederlanders een locatie bezocht waar een coronatoegangsbewijs voor nodig was. Ruim 300.000 van hen deden dat door een negatieve test te overleggen. Als deze groep geen toegang meer krijgt door invoering van 2G-beleid, kiest waarschijnlijk 40 procent voor alternatieve activiteiten. "Zij komen dan bijvoorbeeld thuis bij elkaar in plaats van dat zij afspreken in een café."
1G-beleid zou effectiever zijn. Het R-getal zou daardoor met 44,9 procent worden verlaagd. Maar dat betekent dus dat behalve thuis en op school, iedereen regelmatig een negatieve test moet overleggen. Die plicht geldt dan ook voor gevaccineerden. Zelfs met invoering van die maatregel blijft het R-getal boven de 1.
'Kabinet reageert nog niet inhoudelijk'
Van de Zilver zegt dat het kabinet nog niet inhoudelijk reageert op het onderzoek. Er is gisteravond door minister Ernst Kuipers (Volksgezondheid) al wel een Kamerbrief verstuurd met de uitkomsten.
"Dit onderzoek wordt betrokken bij een schriftelijke vragenronde", legt zij uit. Daar kan de Kamer nog vragen stellen aan het kabinet over het wetsvoorstel en het voorgenomen beleid. Volgende week beantwoordt het kabinet de vragen en daarna wordt dan over het wetsvoorstel gedebatteerd.
'Conclusie ligt gevoelig'
De conclusie van het onderzoek ligt 'gevoelig' voor het kabinet, vindt Van de Zilver. "Dat komt omdat 2G-beleid toch een deel van de mensen uitsluit. Als het dan ook nog weinig epidemiologisch effect lijkt te hebben, zullen de twijfelende partijen met dit onderzoek bepaald niet meer zin krijgen zulk beleid in te voeren", zegt zij.
"Daar komt nog eens bij dat coalitiepartij ChristenUnie zich al een tijdje achter 1G-beleid geschaard heeft. Die zien zich met dit onderzoek natuurlijk in hun eigen gelijk bevestigd en zullen ook niet snel voor 2G-beleid gaan stemmen", denkt Van de Zilver.
Kamerlid Mirjam Bikker van de ChristenUnie schrijft in een reactie op Twitter dat het onderzoek inderdaad 'een kantelpunt in de discussie' is over hoe we met corona omgaan. "Ons pleidooi voor zoveel mogelijk testen is nu wetenschappelijk getoetst en blijkt het meest effectief", vindt Bikker. "Het kabinet moet aan de slag met vaker en laagdrempelig testen."
Voor Van de Zilver roept de reactie van de coalitiepartij vragen op over de haalbaarheid van het voorgestelde 2G-beleid. "Het wordt de komende dagen dus afwachten hoe levensvatbaar het wetsvoorstel nog blijkt."
