Kaag online beëdigd en dat is uniek: 'Uitzondering in belang start kabinet'

Nieuwe ministers en staatssecretarissen moeten een in de wet vastgelegde eed of belofte afleggen. Het gaat daarin om trouw te beloven aan onder meer de koning en de grondwet. Ook mogen ze zich niet laten omkopen. De ministers en staatssecretarissen zullen daarbij zeggen: "Dat verklaar en beloof ik" of "Zo waarlijk helpe mij God almachtig."

'Mag per video'

"Dit staat in artikel 49 van de Grondwet beschreven", zegt staatsrechtgeleerde Wim Voermans. "Maar of die eed of belofte fysiek of digitaal moet, dat staat er niet. Niet zo gek, de wet is uit 1983. Toen was er nog geen sprake van digitale beëdiging."

Dus als Kaag morgen via een online videoprogramma de eed aflegt, is dat wettelijk net zo rechtsgeldig als wanneer ze dat op twee meter van de koning doet? "Ja, het mag gewoon per video."

Uniek

En zo zal het gaan voor Kaag morgen, want met een coronabesmetting kun je natuurlijk niet fysiek bij de beëdiging en de bordesscène zijn. "Zelfs gouverneurs van bijvoorbeeld Curaçao komen naar Nederland om beëdigd te worden door de koning. Het is de eerste keer dat een beëdiging van een minister online plaatsvindt", zegt een woordvoerder van de RVD. 

Fysieke beëdiging blijft wel de standaard, benadrukt de woordvoerder. "Maar gezien het belang van de beëdiging van het kabinet in zijn geheel wordt in dit specifieke geval en in deze specifieke omstandigheden een uitzondering gemaakt."

Welk videoprogramma?

Welk videoprogramma de koning en Kaag gaan gebruiken, wil de RVD niet zeggen. "Om veiligheidsredenen wordt er geen informatie gegeven over online kanalen."

Kaag zal doordat ze fysiek niet aanwezig kan zijn, ontbreken op de officiële foto. 

Voermans vertelt dat de eed niet 'constitutief' is. Constitutief wil zeggen dat iets een vereiste is voordat iemand zich minister mag noemen. "Het is niet iets waaraan voldaan moet worden om minister of staatssecretaris te worden en aan de slag te kunnen."

Andere post

De benoeming gaat per koninklijk besluit. Voermans: "Iemand is dus pas officieel minister als de handtekening is gezet door de koning en de premier. Dit zogenoemde benoemingsbesluit is essentieel. Je kunt de eed wel zien als een onderdeel van het pakket."

Overigens hoeven zittende ministers die nog minister zijn niet opnieuw de eed af te leggen. Zoals Schouten, Hoekstra en De Jonge; zij krijgen dan wel een andere post, maar ze zijn nog steeds minister en hoeven dus niet per se opnieuw de eed afleggen.

Kaag trad af, wel een nieuwe eed

Bij Kaag ligt dat anders: zij trad in september vorig jaar af na een motie van afkeuring over de evacuatie uit Afghanistan als minister. Ze moet dus wel opnieuw een nieuwe eed afleggen.