De regels voor de bijstandsuitkering zijn te streng en dat moet veranderen, vindt een Kamermeerderheid. De dochter van Minkie Brandsma moest duizenden euro 'boodschappengeld' terugbetalen omdat ze volgens de gemeente fout zat. "We werden behandeld alsof we dieven waren", zegt Brandsma.
Haar dochter zit al jaren in de bijstand nadat ze in een psychische crisis was terechtgekomen. "Vanwege haar aandoening is ze niet in staat om te werken", zegt Brandsma.
Zij en haar man steunen hun dochter wel, maar niet financieel. "Toen ze er een tijdje geleden helemaal doorheen zat, kwam ze dagelijks bij ons eten. Onze dochter deed de boodschappen en nam het kassabonnetje mee. Het betaalde boodschappengeld stortten we daarna weer terug."
Controle van de gemeente
Tijdens een controle begin 2019 kwam de gemeente hier achter. "De ambtenaren zagen op haar rekening onze overschrijvingen voor de boodschappen. Volgens de gemeente had onze dochter dat moeten melden."
Inlichtingenplicht heet dat. "Maar onze dochter werd helemaal niet structureel financieel ondersteund, want ze had de boodschappen eerst zelf betaald. We rekenden hooguit soms een beetje naar haar toe."
Maar toch bepaalde de gemeente dat het niet mocht. Brandsma's dochter moest het boodschappengeld van anderhalf jaar terugbetalen. "Ze hebben alle bedragen die wij haar terug hebben betaald, bij elkaar opgeteld. Ruim 7600 euro. Maar ze zagen niet dat de bedragen al eerder door haar waren uitgegeven."
Alsof we dieven waren, omschrijft ze het gevoel. "We konden het heel goed uitleggen. Maar ons verhaal werd niet gehoord."
Minder strenge bijstandsregels
Veel partijen in de Tweede Kamer vinden de bijstandsregels te streng. Wie in de bijstand zit, moet nu nog alle inkomsten melden bij de gemeente. Doe je dat niet, dan word je gekort of krijg je een boete.
De ChristenUnie komt daarom met een initiatief dat gemeenten de mogelijkheid geeft per geval een beoordeling te maken. "Wanneer je een keer een foutje maakt of een cadeautje krijgt, dan hoeft er niet meteen te worden teruggevorderd en kan een boete achterwege blijven", zegt Kamerlid Eppo Bruins van de CU.
De initiatiefwet krijgt in ieder geval steun van CDA, D66, GroenLinks, PvdA en SP.
Meldpunt SP
Ook de SP vindt dat het echt anders moet. Bij een meldpunt, opgericht door de partij, kwamen in een paar weken tijd honderden voorbeelden binnen van mensen die door de strenge regels in de problemen waren gekomen. "Fraude moet je bestrijden, maar niet iedereen is per definitie een fraudeur', zegt SP-Kamerlid Jasper van Dijk.
Brandsma en haar dochter zijn nog altijd in gesprek met de gemeente over een oplossing. "Mensen met een bijstandsuitkering moeten juist steun krijgen, maar ze zijn doodsbang"', zegt ze. "De angstcultuur is nu groot. Ook bij mijn dochter. Het moet echt socialer en menselijker."
'Rechtvaardig besluit'
De gemeente Wijdemeren zou een vrouw hebben 'gestraft' omdat ze boodschappen van haar moeder kreeg. De kwestie kwam eind vorig jaar aan het licht, volgens de gemeente gaat het om een rechtvaardig besluit.
De inwoonster kreeg volgens de gemeente vanaf 2015 een uitkering en had ook recht op toeslagen. In 2018 bleek dat zij sinds 2015 geen aantoonbare uitgaven voor levensonderhoud had gedaan, maar wel in het bezit was van een auto en een motor 'uit het duurdere segment'.
Wijdemeren blijft erbij dat een inwoonster van die gemeente ruim 7000 euro aan onterecht ontvangen bijstand moet terugbetalen.
