Zo'n 10.000 55-plussers hebben een wens tot levensbeëindiging zonder dat zij ernstig ziek zijn. Ruim een derde van deze groep zou graag hulp bij zelfdoding krijgen. Twee derde heeft de voorkeur om het leven zelf te beëindigen.
Het gaat om 0,18 procent van alle 55-plussers. Dat is een schatting op basis van onderzoek door de Universiteit voor Humanistiek en het UMC Utrecht in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid. Naast gesprekken met ouderen, werden ook euthanasieverzoeken geanalyseerd en huisartsen ondervraagd.
In het onderzoek wordt er onderscheid gemaakt tussen drie soorten persisterende doodswensen. Een persisterende doodswens is een doodswens die al een jaar of langer bestaat.
De eerste groep is mensen met een passieve doodswens, zij leven met een verlangen naar de dood zonder zelf plannen te maken de dood te bespoedigen. Het gaat bij die groep naar schatting om 0,47 procent van de 55-plussers.
Wens tot levensbeëindiging
Er zijn ook mensen met een actieve doodswens: zij maken plannen of zetten concrete stappen met betrekking tot hun doodswens. Naar schatting gaat het om 0,77 procent van de 55-plussers.
En dan is er de groep die hun doodswens omschrijft als een wens tot levensbeëindiging. Deze groep is de eerdere genoemde 0,18 procent van de ouderen van 55 jaar en ouder.
Theo kocht zelfmoordpoeder: 'Grootste geschenk aan mezelf'
Voor alle drie de groepen geldt dat leven met een doodswens of een wens tot levensbeëindiging niet per definitie betekent dat men onmiddellijk dood wil. Ook blijkt de doodswens bij mensen die niet ernstig ziek zijn, veranderlijk. De situatie en omstandigheden hebben invloed op hoe de doodswens wordt beleefd. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat de doodswens door de jaren heen kan verminderen of verdwijnen, ook op hoge leeftijd.
De groep ouderen met een doodswens die niet ernstig ziek zijn, blijkt in grote meerderheid wel fysieke en mentale klachten te hebben. In het onderzoek was ruim driekwart van de mensen onder de 75 jaar.
Heb jij vragen over zelfmoord?
Stichting 113 Zelfmoordpreventie: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of anoniem via de chat op de website 113.nl
24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week
Onder de mensen met een doodswens zijn meer vrouwen (67 procent) dan mannen, een relatief groot gedeelte is laagopgeleid, 44 procent, en meer mensen zijn afkomstig uit de lagere sociale klassen (53 procent). Een flink deel (28 procent) zegt al het hele leven een doodswens te hebben.
Piekeren
Factoren die volgens de ouderen hun doodswens versterken, zijn piekeren, ziekten, geestelijke en lichamelijke aftakeling, eenzaamheid, afhankelijkheid van anderen, het gevoel anderen tot last te zijn, financiële zorgen, angst om (nog meer) afhankelijk te worden en angst om (nog een keer) te vallen.
Zaken die de wens om te leven versterken, zijn volgens de ouderen woonplezier, onafhankelijkheid en het ervaren van verbinding met anderen.
Veel mensen met een doodswens willen beschikken over een zelfdodingsmiddel. Niet zozeer om het middel nu in te nemen, maar vooral ter geruststelling om in de toekomst zelf regie te kunnen voeren over het levenseinde.
'Geen grote politieke verschuivingen verwacht, wel onderwerp bij verkiezingen'
Het onderzoek zal geen grote verschuivingen veroorzaken in Den Haag, verwacht politiek verslaggever Marieke van de Zilver. "Hoewel de coalitiepartijen braaf zeggen dat ze het onderzoek met interesse afwachten, zie je dat de posities al zijn ingenomen. VVD en D66 willen hoe dan ook dat er meer geregeld wordt voor mensen die hun leven voltooid achten, terwijl CDA en ChristenUnie blijven hameren op het oplossen van de achterliggende oorzaken van een eventuele doodswens."
D66 heeft aangekondigd hoe dan ook binnenkort met een wetsvoorstel voltooid leven te komen. "Zonder meerderheid voor dat voorstel zal er deze kabinetsperiode nog niet veel veranderen, maar in de komende verkiezingscampagne zou het wel weer een issue kunnen worden", zegt Van de Zilver.
