De deze week overleden Ella Vogelaar gaf als minister haar naam aan de aanpak van problemen in 40 achterstandswijken. Wat is daar in de afgelopen twaalf jaar gebeurd en zijn de problemen opgelost? Experts leggen uit wat de politieke erfenis is van Ella Vogelaar.
"De wijkaanpak is een stille dood gestorven nadat de VVD en het CDA er de stekker uit hebben getrokken", zegt onderzoeker Matthieu Permentier. Hij schreef in 2013 een rapport over de gevolgen van de aanpak van achterstandsbuurten, die in 2007 gang werd gezet door minister voor Wonen, Wijken en Integratie.
Maakbaarheid van de samenleving
Het idee was om de problemen met wonen, onderwijs, integratie en veiligheid in achterstandsgebieden met alle betrokkenen op wijkniveau aan te pakken. Die aanpak zou 10 jaar gaan duren.
"Door het tussentijds stoppen is het lastig om te zeggen hoe succesvol het zou zijn geweest", zegt Parmentier, die nu bij de gemeente Rotterdam werkt. "Er is om politieke redenen besloten om er geen vervolg aan te geven. Dat heeft ook te maken met het maakbaarheidsideaal, waar door politieke partijen verschillend over wordt gedacht."
Vogelaar, minister namens de PvdA, geloofde in de maakbaarheid van de samenleving. De partijen in het daaropvolgende kabinet, CDA en VVD, minder. In 2014 werd door VVD-minister Stef Blok officieel de stekker uit de wijkaanpak van Vogelaar getrokken.
Op wijk- of individueel niveau
"Dat leverde zeker wel teleurstelling op bij lokale partijen en bewoners van de wijken. Maar inmiddels wordt er in achterstandsgebieden meer met een aanpak op individueel niveau, met scholing, met werk, met huizen. In Rotterdam-Zuid doen we dat zeer succesvol. Een individuele aanpak zorgt ervoor dat de mensen die we succesvol helpen minder snel uit de wijk vertrekken."
Jos van der Lans was in 2010 een van de drie voorzitters van de evaluatie van de wijkenaanpak van Vogelaar. Hij was toen, en ook nu nog, positief over de aanpak.
"Toen wij het onderzoek deden, zo'n drie jaar na het begin van de aanpak, merkte je dat er een elan bij alle betrokkenen was in de wijken om de problemen aan te pakken. De geest was er om het aan te pakken, bij bewoners, wethouders, corporaties, maatschappelijk werk en wijkteams. Zij verbonden zich allemaal aan afspraken die in een wijk werden gemaakt. Vanuit de overheid werd duidelijk gemaakt: we geven deze wijk aandacht en respect."
Prostitutie- en drugsoverlast
Volgens Van der Lans, nu werkzaam als publicist op het gebied van sociale vraagstukken, zijn er in veel wijken waaronder die in Den Haag-Zuidwest, Rotterdam-Zuid, Amsterdam-Zuidoost, maar ook in Woensel-Noord in Eindhoven, grote stappen gemaakt.
"Zoals in de wijk Woensel in Eindhoven heeft het een enorme verbetering opgeleverd. Daar is de overlast door prostitutie en drugs heel erg teruggedrongen. Dat kan je nu nog zien als je er rondloopt."
Ruw verstoord
Voor Van der Lans blijft het ook de vraag wat het had kunnen zijn, als er niet tussentijd mee was gestopt.
"De aanpak van de vogelaarwijken was bedacht voor een periode van 10 jaar, dus tot 2017. Dat is ruw verstoord door die andere partijen die er in 2014 de stekker uit hebben getrokken. Dat is een toonbeeld van onbehoorlijk bestuur. De belofte van de regering is uiteindelijk niet nagekomen. Door het inconsequente kabinetsbeleid is het moeilijk om het te hebben over het succes van de vogelaarwijken."
