Het draagmoederschap en gezag voor gezinnen met meer dan twee ouders worden binnenkort geregeld in de wet. Na maandenlang onderhandelen hebben de regeringspartijen een akkoord hierover bereikt.
Dat blijkt uit een concept-Kamerbrief die RTL Nieuws heeft ingezien. Vrijdag praat de ministerraad over het voorstel. Ingewijden spreken over een historische doorbraak.
Draagmoederschap
Als een kind via een draagmoeder wordt geboren, kan nu pas na de geboorte via de rechter worden geregeld wie de ouders zijn. Het kabinet wil dat al vóór de geboorte helder moet zijn wie de ouders zijn. De afspraken tussen draagmoeder en wensouder moeten al voor de bevruchting worden vastgelegd en bij een verzoek aan de rechter worden voorgelegd.
Omdat kinderen altijd moeten kunnen achterhalen waar ze vandaan komen, moet elk draagmoederschap in een register worden vastgelegd. "Dat geeft het kind de beste kans op zekerheid over wie zijn of haar ouders zijn", schrijven ministers Van Engelshoven (Emancipatie) en Dekker (Rechtsbescherming) in de conceptbrief.
Overeenkomst ontbinden
Verder moet ten minste één van de wensouders en de draagmoeder in Nederland wonen en de Nederlandse nationaliteit hebben. Op de geboorteakte komen de namen van de wensouders te staan en niet die van de draagmoeder.
De draagmoeder houdt ook rechten: tot het moment van de geboorte of vlak daarna kan ze de rechter vragen de overeenkomst te ontbinden.
Samengestelde gezinnen
Ook voor meeroudergezinnen veranderen regels, schrijft het kabinet. Kinderen kunnen straks maximaal vier ouders hebben. Niet-biologische ouders kunnen 'deelgezag' krijgen: ook zij kunnen dan mee met doktersbezoek als het kind ziek is, of beslissen over schoolkeuze.
Nu is er voor deze stiefouders, pleegouders of familieleden niets geregeld. Dat leidt bij gezinnen met meer ouders dikwijls tot problemen en veroorzaakt veel leed, terwijl iedereen 'fatsoenlijk en ruimhartig invulling moet kunnen geven aan het ouderschap', aldus een betrokkene.
'Kinderkoop' onmogelijk
Zogenoemd 'commercieel draagmoederschap' blijft onmogelijk: stellen met een kinderwens mogen een draagmoeder alleen de daadwerkelijk gemaakte kosten vergoeden. Om 'kinderkoop' te voorkomen wordt het betalen van een extra vergoeding strafbaar. Hoe de onkostenvergoeding er precies uit zal zien, wordt nog onderzocht.
Nu zoeken Nederlandse stellen in het buitenland draagmoeders tegen betaling. In de conceptbrief schrijft het kabinet dat deze regeling dergelijke praktijken niet kan voorkomen. Draagmoederschap in het buitenland is toegestaan, mits de regels in het andere land overeenkomen met de Nederlandse regels, aldus de ministers.
Betrokkenen noemen het akkoord een historische doorbraak. "Dit geeft meer stellen, zoals homoparen, de wettelijke mogelijkheid een kind te krijgen", zegt één van hen.
Politiek compromis
De regelingen voor deelgezag en draagmoederschap zijn onderdeel van de reactie van het kabinet op het advies van de staatscommissie herijking ouderschap. Over dit onderwerp verschillen de coalitiepartners sterk van mening. D66 wilde het verst gaan. De CU wilde zo min mogelijk veranderen.
Na weken van onderhandelen besloot het CDA een compromisvoorstel te steunen. "En daarmee stond het 3-1 en gaven de ChristenUnie-bewindspersonen toe", zegt een ingewijde. Wel is afgesproken dat het de fractieleden van de ChristenUnie in de Tweede Kamer vrij staat tegen de voorstellen te stemmen als die in de Kamer worden behandeld.
