Nederland en Australië gaan in gesprek met Rusland over de aansprakelijkheid voor het neerhalen van vlucht MH17. Dat melden bronnen aan RTL Nieuws. Diplomaten, ambtenaren en juristen van de drie landen komen binnenkort bij elkaar. Het tijdstip en de locatie van de gesprekken worden niet bekendgemaakt.
Het is nu bijna zover, zo zeggen bronnen. Op korte termijn is er een ontmoeting op een geheime locatie.
In mei vorig jaar hebben Nederland en Australië officieel Rusland aansprakelijk gesteld voor het neerhalen van vlucht MH17. De twee westerse landen nodigden Rusland uit om te praten over de aansprakelijkheid en zodoende tot een oplossing te komen.
Rusland wil praten over aansprakelijkheid MH17: hoe zit dat?
Rol Oekraïne
Het heeft even geduurd: de Russen gingen niet meteen in op de uitnodiging. Zo deed minister Blok herhaaldelijk een oproep aan de Russen om te praten. In oktober liet Rusland weten bereid te zijn tot een gesprek over aansprakelijkheid over het neerhalen van vlucht MH17, maar dan zou ook gekeken moeten worden naar de rol van Oekraïne. Die gesprekken lijken er nu te gaan komen.
Nederland en Australië willen weinig kwijt over de aanstaande gesprekken. "Ambtenaren zijn in overleg met Rusland over de voorwaarden voor de voorgestelde onderhandelingen over MH17", zegt een woordvoerder van de Australische regering.
Diplomatieke kanalen
Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken laat in een reactie weten: "We zijn via diplomatieke kanalen in contact met Rusland over staatsaansprakelijkheid. We hebben er toenemend vertrouwen in dat we binnenkort met de Russen om tafel gaan. Om de vertrouwelijkheid van het proces niet te schaden doet het ministerie van Buitenlandse Zaken geen verdere mededelingen over tijdstip of locatie."
Minister Stef Blok (Buitenlandse Zaken) wil alleen kwijt dat er momenteel 'diplomatieke contacten plaatsvinden die hoopvol en positief zijn.' "Ik heb hoop dat deze contacten leiden tot formele onderhandelingen. Maar het is niet verstandig om daar nu meer over te zeggen."
"Rusland heeft ingestemd om overleg te plegen met Nederland en Australië over deze kwestie", liet Maria Zakharova, woordvoerder van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken, eind januari weten. "Dit is een fundamenteel belangrijk punt."
'Belangrijke stap
"Dit is een belangrijke stap, bijna vijf jaar na het neerhalen van vlucht MH17", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. Hoe lang de gesprekken gaan duren, is niet te voorspellen.
Lambie: "Dit is niet iets wat in een paar gesprekken is opgelost. Wel is in Den Haag de inschatting dat uiteindelijk Rusland tot een oplossing wil komen omdat Moskou ziet dat Nederland en andere landen politiek en diplomatiek aandacht blijven vragen voor MH17. Of het nu via de VN is, via de EU, via de G7 of de G20: je dwingt Rusland in de richting van een serieus gesprek over aansprakelijkheid. Uiteindelijk zal Moskou de kwestie willen afhandelen, is de verwachting in Den Haag."
De gesprekken over aansprakelijkheid staan los van het strafrechtelijk onderzoek door het internationale onderzoeksteam, het Joint Investigation Team. Het JIT hoopt de daders te veroordelen in een rechtszaak in Nederland.
Aansprakelijkheidsprocedure
In een aansprakelijkheidsprocedure tussen landen wordt als voorwaarde gesteld dat landen eerst via gesprekken proberen tot een oplossing te komen. Mislukken de gesprekken, dan kan een juridische procedure beginnen. Zo zou Nederland naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg kunnen stappen. Een andere logische optie is om te proberen Rusland aan te klagen voor het schenden van ICAO-afspraken. ICAO is de VN-organisatie voor burgerluchtvaart.
Een aansprakelijkheid kan dus leiden tot een juridische procedure, maar de landen kunnen ook een akkoord sluiten, bijvoorbeeld over de erkenning van aansprakelijkheid of een financiële vergoeding. In het verleden zijn op deze manier een aantal vliegtuigrampen tussen staten afgewikkeld. Insiders verwachten dat gesprekken ongeveer één tot twee jaar kunnen duren.
Reactie Knoops
Bijzonder hoogleraar internationaal recht Geert-Jan Knoops zegt in een reactie: "Een eventuele schikking met Rusland zal dit land altijd - als het juridisch verstandig - zonder erkenning van enige schuld aangaan. In een eventuele strafproces werkt dit dan zonder meer niet door."
Meer regelingen
In het verleden zijn meer vliegrampen tussen landen afgesloten met een regeling. In de jaren 80 betaalde de Sovjet-Unie een schadevergoeding aan Canada voor het neerstorten van een satelliet.
Ook bij het neerhalen van burgervliegtuigen zijn regelingen getroffen, zoals in 1988 toen de VS per ongeluk een Iraans vliegtuig boven de Arabische Golf neerhaalde.
Russofobie
Toen Rusland in mei 2018 werd gevraagd om in gesprek te gaan, werd dat nog afgedaan als ‘inspelen op Russofobie’, maar nu is Moskou dus aan het opschuiven, zegt correspondent Martijn Smiers.
"Al bijna vijf jaar beweert Rusland dat Oekraïne het vliegtuig heeft neergehaald. De overheid en de staatsmedia zijn daar heel fanatiek in en het zou raar zijn als Rusland dat standpunt ineens radicaal verandert. Temeer omdat de Russische bevolking, blijkt uit de beschikbare peilingen, het officiële regeringsstandpunt deelt. En dat standpunt is voor Nederland en Australië bijna onmogelijk: uit onderzoek van het JIT blijkt juist dat MH17 uit de lucht werd geschoten door een Buk-raket uit Rusland. Kennelijk wil Moskou nu laten zien het in ieder geval te proberen, constructief te zijn. Weglopen bij de onderhandelingen kan altijd nog."
Reacties Kamerleden
- Bram van Ojik (GL): 'Goed nieuws'
"Hoe sneller de gesprekken plaatsvinden, hoe beter. Rusland heeft heel lang alle verantwoordelijkheid ontkend. Ik zie dit als een eerste stap van erkenning dat ze er misschien toch iets mee te maken hebben. Ik verwacht wel dat het allemaal lang gaat duren. Dus we zijn er nog lang niet."
- Sjoerd Sjoerdsma (D66): 'Strategie werpt vruchten af'
"De strategie van Nederland om Rusland aan tafel te krijgen en om Rusland af te dwingen schuld te bekennen, werpt zijn vruchten af", zegt Sjoerdsma. Hij hoopt dat Rusland, in het beste scenario, 'volledige verantwoordelijkheid' gaat nemen. Sjoerdsma heeft wel de vrees dat Rusland doorgaat met het frustreren en tijdrekken van het proces. "Maar dan is wel de eerste stap gezet en kunnen ze niet zomaar meer van tafel weglopen."
