Een crimineel in jouw gemeenteraad. Het klinkt onvoorstelbaar, maar burgemeesters en criminologen waarschuwen er al tijden voor. Uit een rondgang van RTL Nieuws blijkt nu dat de meeste landelijke partijen geen Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) eisen van kandidaten voor de gemeenteraadsverkiezingen. Schokkend, vinden deskundigen: "Een VOG vragen is wel het minste wat je moet doen."
Het is spitsuur op de kantoren van politieke partijen: de kieslijsten voor de gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart moeten opgesteld worden. Partijen zoeken natuurlijk naar talentvolle, goede politici en niemand zit te wachten op slechte publiciteit door de nieuwe 'brievenbusplasser' in huis te halen.
Crimineel in de raad
Bij de gemeenteraadsverkiezingen speelt nog een ander risico, waarschuwen criminologen en burgemeesters al maanden: het risico dat zware criminelen kandidaten in de gemeenteraad proberen te krijgen. Ook politici en ambtenaren vrezen dat er pogingen gedaan worden om het openbaar bestuur te infiltreren (zie kader onderaan).
Neemt de politiek die waarschuwing serieus? Uit een rondgang van RTL Nieuws blijkt dat het bij de meeste landelijke partijen niet verplicht is voor kandidaten om een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) in te leveren. Een VOG kun je beschouwen als een bewijs van goed gedrag. Het maakt duidelijk of er iets op je strafblad staat dat je nieuwe baan in de weg zit. Voor bijvoorbeeld onderwijzers en gastouders is het verplicht.
De partijen die niet om een VOG vragen, benadrukken wel dat ze op een andere manier de achtergrond van kandidaten screenen. De lokale afdelingen kennen de kandidaten al goed, wordt er bijvoorbeeld gezegd. En er moeten gedragscodes ondertekend worden. Bij een aantal partijen adviseert het landelijke bestuur wel om een VOG te vragen van kandidaten, maar is het niet verplicht.
Lees door onder kader
Voor alle kandidaten VOG verplicht:
- VVD
- Denk
- Partij voor de Dieren
- Forum voor Democratie
VOG niet verplicht:
- PvdA
- GroenLinks
- CDA
- D66
- SP
- ChristenUnie
- SGP
- 50PLUS. Deze partij verplicht wel de eerste vijf kandidaten op lokale lijsten een VOG in te leveren, bij de andere kandidaten op de lijst wordt het aanbevolen.
Geen reactie:
- PVV
'Het minste wat je kunt doen'
'Schokkend', 'erg jammer' en 'teleurstellend'. Een VOG vragen is wel het minste wat de politieke partijen kunnen doen, vinden de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) en criminologen Emile Kolthoff en Tim Boekhout van Solinge.
"Ik vind het teleurstellend omdat dit instrument kan bijdragen aan de strijd tegen ondermijning", zegt Anton Ederveen, burgemeester van Valkenswaard en bestuurslid van de VNG. "Het is raar dat we vanuit de politiek eisen dat in de jeugdzorg een VOG wordt gevraagd, maar als het om het algemeen belang gaat, vinden we dat blijkbaar niet belangrijk genoeg."
Kolthoff, lector Ondermijning aan Avans Hogeschool, noemt het 'schokkend dat de politiek hier zo weinig tegen doet'. "Een VOG vragen is geen garantie. Criminelen kunnen ook stromannen vragen zich te laten kandideren voor de lijst. Het geleerde neefje van de baas van de motorclub bijvoorbeeld. Maar het is in elk geval een preventieve stap, en je kunt ermee laten zien dat je dit probleem enigszins serieus neemt."
Waarom niet?
Het CCV adviseert onder meer gemeenten over veiligheidsmaatregelen. Directeur Patrick van den Brink begrijpt niet waarom een VOG vragen niet verplicht is: "Je moet wel een verrekt goede reden hebben om dat niet te verplichten, die kan ik niet verzinnen. We willen mensen van onbesproken gedrag in de politiek. Dan mag je als partij best wat van je kandidaten vragen."
Criminoloog Tim Boekhout van Solinge sluit zich daarbij aan. "Je moet als politieke partij echt waakzaam zijn. Het risico is niet theoretisch; het gebeurt gewoon al."
'Vooral bij raadsleden'
Het ministerie van Veiligheid en Justitie liet een uitgebreid onderzoek (.pdf) doen naar de criminele beïnvloeding van het lokale bestuur.
Uit de enquête, die door zo’n 4000 politici en ambtenaren is ingevuld, bleek dat in bijna een kwart van de gemeenten respondenten wisten of vermoedden dat er de afgelopen jaar een poging is gedaan om in het openbaar bestuur te infiltreren. Opvallend was dat er volgens die mensen vooral sprake was van infiltrerende raadsleden.
Screening noodzakelijk
De deskundigen benadrukken alle vier dat het verplicht inleveren van een VOG een eerste stap is. Een screening is ook noodzakelijk: vragen wie iemand is, wie zijn of haar vrienden en familie zijn, waarom hij of zij in de politiek wil en - niet makkelijk, maar wel belangrijk - vraag naar hoe iemand aan zijn of haar inkomen komt.
Van den Brink vindt dat politieke partijen hun verantwoordelijkheid moeten nemen: "Ik begrijp dat het niet makkelijk is om kandidaten te vinden voor de raad. Het is niet meer zo populair als vroeger om in de raad te gaan. Dat kan ervoor zorgen dat partijen minder kritisch worden, maar op eisen aan de integriteit mag je nooit inboeken."
Meer op rtlnieuws.nl:
