De laatste keer dat Sam Ron en Jack Waksal (beiden 97) elkaar zagen, was in 1943. Samen werkten ze in een strafkamp in het Poolse Pionki. De twee waren 'net broers' maar wisten niet van elkaar of ze de Holocaust overleefd hadden. Per toeval zagen ze elkaar deze maand voor het eerst in bijna tachtig jaar. "Ik dacht meteen: ik ken hem."
Jack Waksal en Sam Ron waren eerder deze maand allebei bij een jaarlijks gala in Florida dat werd georganiseerd door het Amerikaanse Holocaustmuseum, schrijft The Washington Post.
De 97-jarige Ron gaf er een aangrijpende toespraak voor een publiek van zo'n vierhonderd mensen. Waksal zat in de zaal, en dacht bij zichzelf: "Ik ken hem."
'Een heel emotioneel weerzien'
Zodra Ron van het podium stapte, liep Waksal naar hem toe. "Hij sprong uit zijn stoel en kwam naar me toegerend", omschrijft Ron het moment. "Hij begon mij te knuffelen en zei: 'Je bent mijn broer'."
Ron wist in eerste instantie niet wat hem overkwam, maar herinnerde zich vervolgens het gezicht van Waksal. "In Pionki werkten we samen in hetzelfde kamp", zegt hij tegen de Amerikaanse krant. "Het was een heel emotioneel weerzien. Het was ongelooflijk."
Zowel Ron als Waksal werd in Polen geboren. Ron had enkele maanden met zijn familie ondergedoken gezeten, voordat hij werd opgepakt en met een veewagen naar een strafkamp werd vervoerd. Later werd hij vervoerd naar Pionki, waar hij Waksal ontmoette.
'Wakker worden naast dood iemand'
De twee waren tieners toen ze tewerk werden gesteld in het strafkamp, waar ze kolen moesten scheppen. "Het was heel zwaar werk, soms stonden we bijna 24 uur lang", zegt Waksal. Ron voegt daaraan toe dat er heel weinig voedsel was. "Het was niet ongebruikelijk om 's ochtends wakker te worden met een dood iemand naast je."
Ondanks de schrijnende omstandigheden waren de twee blij dat ze elkaar hadden. "We waren altijd samen", zegt Waksal daarover. In 1944 werd het kamp ontmanteld en de gevangenen naar concentratiekamp Sachsenhausen in Duitsland gestuurd.
Overleven in bos
Waksal wist te ontsnappen en bracht samen met vijftien andere Joden een periode van acht maanden in het bos door. Slechts zeven van hen wisten dat te overleven. Ook de broer van Waksal kwam om het leven.
Hereniging overlevenden Holocaust
Het is niet voor het eerst dat overlevenden van de Holocaust elkaar na decennia terugvinden. In 2018 sprak RTL Nieuws met de Belgische Alice (89) en Simon (86), die als kind goede vrienden waren en elkaar tijdens de oorlog uit het oog verloren. Ze overleefden beiden de Holocaust, maar wisten dat 76 jaar lang niet van elkaar.
Ron bleef tot april 1945 in Sachsenhausen, waarna hij mee moest lopen met een 'dodenmars'. Op 2 mei werd hij door de Amerikanen bevrijd. "Op dat moment was mijn nachtmerrie na zes jaar voorbij, we waren vrij."
Naar Verenigde Staten
Ook Ron zijn broer werd vermoord, maar zijn ouders overleefden de Holocaust. Samen met hen verhuisde hij in 1946 naar Palestina. Later emigreerde hij naar de Verenigde Staten.
Waksal keerde na de oorlog terug naar zijn geboorteplaats, waar hij zijn vrouw ontmoette. Samen met haar woonde hij in Duitsland. Later trok het stel naar de Verenigde Staten.
Ron en Waksal spraken vaak in het openbaar over de Holocaust, toch vonden ze elkaar nooit terug. Toen Waksal zijn voormalige vriend Ron zag 'dacht hij dat hij droomde', vertelt hij The Washington Post. "Ik heb geluk dat ik nog leef, en hij heeft geluk dat hij nog leeft."
'Een verhaal over hoop'
Ron noemt het 'iets geweldigs' dat 'niet elke dag gebeurt'. De twee hebben allebei kinderen en kleinkinderen. "Ik heb een fantastische familie, hij ook. We hebben het allebei heel goed gedaan", zegt Ron.
"Het is een verhaal over hoop", besluit Ron. "We zijn allebei 97 jaar oud en we hebben het gehaald." Inderdaad, zegt Waksal: "Dat is een wonder."
