Enquête moet blootleggen hoe fraudebeleid zo kon ontsporen
De parlementaire enquête naar het Nederlandse fraudebeleid van de afgelopen decennia begint vandaag met de verhoren van toeslagenouders. Zij vertellen hun kant van het verhaal over de doorgeslagen fraudejacht. Morgen wordt ook Mark Rutte verhoord. "Misschien krijgen gedupeerden eindelijk de antwoorden waar ze al lang naar zoeken", zegt politiek verslaggever Roel Schreinemachers.
Een parlementaire enquêtecommissie onder leiding van Salima Belhaj (D66) onderzoekt 'de manier waarop de overheid fraude bestrijdt en tekort is geschoten in de dienstverlening aan, en de rechtsbescherming van, burgers'. De afgelopen dertig jaar worden onder de loep genomen en Belhaj richt zich specifiek op de rol van de Tweede Kamer.
Het is een vervolg op de parlementaire ondervraging naar de toeslagenaffaire, waar het vernietigende rapport Ongekend onrecht uit voortkwam. Het kabinet-Rutte III trad af om de kwestie.
Nog veel vragen
"Dat in de toeslagenaffaire tienduizenden mensen ongekend onrecht is aangedaan omdat ze onterecht zijn bestempeld als fraudeur, dat is intussen wel duidelijk", legt politiek verslaggever Roel Schreinemachers uit.
"Maar veel gedupeerden zitten nog steeds met veel vragen: waarom juist zij er uit zijn gepikt bijvoorbeeld. En of problemen die sommigen van hen ondervonden met andere overheidsinstanties - zoals de gemeente of het UWV - ook het gevolg is van ontspoord fraudebeleid."
Het is nog altijd onduidelijk welke informatie instanties zoals Belastingdienst en UWV met elkaar deelden. En ook is nog niet duidelijk welke - mogelijk discriminerende - algoritmes werden gebruikt om fraude op te sporen. "Gedupeerden die zelf op zoek gaan naar antwoorden lopen vaak tegen de muur op en vinden die niet", zegt Schreinemachers.
In de hoop op antwoorden worden ook experts ondervraagd, zo komen bijvoorbeeld hoogleraren Wouter van Atteveldt en Willemijn Roozendaal (beiden Vrije Universiteit Amsterdam) aan het woord. Van Atteveldt is gespecialiseerd in Computationele Communicatiewetenschap en Roozendaal in Sociaal Recht.
Bekijk hier wat Belhaj zelf zegt over de verhoren die vandaag beginnen:
Enquête moet blootleggen hoe fraudebeleid zo kon ontsporen
Demissionair premier Mark Rutte wordt morgen gehoord in zijn rol als staatssecretaris van Sociale Zaken in het tweede kabinet van Jan Peter Balkenende. Volgens Belhaj zal Rutte waarschijnlijk nog vaker gehoord worden, bijvoorbeeld in zijn rol als premier.
Tijdsdruk rapport
De totstandkoming van de commissie verliep niet zonder slag of stoot. VVD en CDA trokken zich eerder terug, maar vaardigden later weer een Kamerlid af. Een deel van de Kamerleden verlaat de Tweede Kamer eind dit jaar en het is de vraag of het rapport voor die tijd af is.
Belhaj zei eerder dat zij zich hier niet zo'n zorgen om maakt, omdat een deel van het onderzoek al is gedaan. Bovendien voelt ze een 'morele verplichting' om met een goed rapport te komen, liet ze weten.
