"Gewoon inpakken en wegwezen", schrijft lerares Mariska Rave op Twitter over een kleuter uit haar klas, die opeens moet verhuizen naar een andere azc-locatie. Veel asielkinderen in Nederland worden regelmatig geconfronteerd met verplaatsing naar andere locaties. "Dit is zó slecht voor een kind."
De 6-jarige kleuter was net gewend op school en werd voorbereid op de nieuwkomersklas waar ze komend schooljaar in zou komen. "We hadden alles goed voorbereid, maar dat kan je nu overboord gooien", vertelt Rave aan RTL Nieuws. Het meisje is niet het enige dat te maken heeft met verplaatsing. Het heeft behoorlijke gevolgen, van sociaal isolement tot depressie, zegt GZ-psycholoog Jeanette Jaspers. "Sommigen zeggen: waar doen we het voor? We moeten straks toch weer weg"
Afgelopen dinsdag kregen de ouders van de kleuter te horen dat ze twee dagen later, vandaag dus, van een azc in Amsterdam naar Breda moeten verhuizen. "Ze heeft gisteren de hele dag alleen maar gehuild, haar moeder ook", vertelt Rave. Een afscheid voor het meisje zit er ook niet in, dat is op zo'n korte termijn gewoon niet mogelijk.
Hoewel kinderen natuurlijk weleens verhuizen, is het plotse vertrek van deze leerling iets wat Rave niet lekker zit. "Normaal bel ik met de nieuwe juf en dan doen we nog een overdracht. Nu heb ik geen idee waar ze naartoe gaat."
Veiligheid en stabiliteit
Unicef maakt zich al jaren zorgen om de vele verhuizingen van asielkinderen in Nederland. Een paar jaar geleden ging het nog om gemiddeld één verhuizing per jaar per kind, maar dat aantal neemt toe. "In sommige gevallen verhuizen kinderen zelfs zes tot acht keer", zegt kinderrechtenexpert Mirjam Zegers van Unicef. "Dat is super ontwrichtend voor een kind."
Aangezien asielkinderen al veel hebben meegemaakt, hebben ze volgens Zegers veiligheid en stabiliteit nodig. Door alle verhuizingen ontbreekt dat. "Je ziet dat kinderen hechtingsproblemen ontwikkelen, het risico op depressie verhoogt, dat ze zich onveilig voelen en niet weten waar ze aan toe zijn", vertelt de expert. Daardoor trekken veel kinderen zich terug en belanden ze soms zelfs in sociaal isolement.
"Dat onbezorgde zie je bij deze kinderen niet meer terug."
Ook GZ-psycholoog Jeanette Jaspers van behandel- en expertisecentrum Fier herkent dit. "Wat we zien, is dat het gewoon heel schadelijk is voor kinderen", vertelt Jaspers. "Je wil een rustige, stabiele omgeving creëren, maar zoveel verhuizen zorgt juist voor veel onrust en onzekerheid."
Een ontwikkelingsachterstand, onthechting, depressie en vooral heel veel stress. Dat zijn signalen die GZ-psycholoog Jaspers veel voorbij ziet komen. Ook hebben de kinderen vaak te maken met getraumatiseerde ouders en een gespannen thuissituatie. "Je wil dat een kind gewoon kind kan zijn, maar dat onbezorgde zie je bij deze kinderen niet meer terug."
Asielprocedure
Dat kinderen zoveel worden overgeplaatst heeft te maken met de asielprocedure waar ze in zitten. "Als vreemdelingen asiel aanvragen doorlopen ze en aantal processen ter voorbereiding, waardoor ze verschillende opvanglocaties doorlopen", zegt een woordvoerder van het Centraal Orgaan Asielzoekers (COA), dat de plaatsing van asielzoekers regelt. Wanneer kinderen moeten worden overgeplaatst, gebeurt dit volgens het COA 'eigenlijk altijd' in de zomervakantie.
Het streven is om kinderen zo min mogelijk over te plaatsen, stelt het COA. "Maar er is een tekort aan opvangplekken en dat maakt het ingewikkeld", zegt de woordvoerder. "We zijn ook wel bezig met het zoeken naar oplossingen." Exacte cijfers over hoe vaak het gebeurt, zegt de woordvoerder niet te kunnen geven.
Onderbroken onderwijs
Door de vele verhuizingen wordt het onderwijs van kinderen vaak onderbroken. In veel gemeenten geldt een wachtlijst voor scholen, wat ook vluchtelingenkinderen raakt. "Stel je kunt net naar school in de gemeente waar je op dat moment verblijft, dan kan het zomaar zijn dat je na het verhuizen naar een nieuwe gemeente wéér moet wachten", zegt Mirjam Zegers van Unicef.
Over het algemeen zijn kinderen volgens GZ-psycholoog Jeanette Jaspers wel veerkrachtig. In normale omstandigheden kunnen ze bijvoorbeeld snel weer nieuwe vrienden maken en samen spelen. "Maar niet met zo veel verhuizingen. Dan is de rek er gewoon uit."
Maar wat dan?
Het feit dat kinderen door de hoge asielinstroom nu vaak in crisisnoodopvangcentra terechtkomen, baart Unicef veel zorgen. "Die locaties zijn bedoeld om tijdelijk te verblijven, maar vaak blijven ze daar nu een stuk langer. Veel kinderen gaan er niet naar school en krijgen niet de juiste zorg", zegt Mirjam Zegers.
Dat het kabinet gevallen is, zorgt voor extra obstakels. Zo ligt de uitvoer van de Spreidingswet stil. Die wet moet ervoor zorgen dat er een betere verdeling komt van opvangplekken in Nederland. Unicef hoopt dat die plannen worden voortgezet, ondanks het vallen van het kabinet. "Het is extra belangrijk dat het opvangplekken zijn die duurzaam zijn, dus dat kinderen voor langere tijd op één opvanglocatie kunnen verblijven, zodat zij niet hoeven te verhuizen en kunnen hechten en wennen", zegt Zegers.
Op de opvanglocaties zelf zou volgens Zegers een persoonlijk aanspreekpunt aanwezig moeten zijn voor kinderen, 'waar ze terechtkunnen met zorgen en vragen'. "Dan kunnen ze ook eventueel doorverwezen worden naar specialistische zorg", zegt Zegers. Daarnaast moeten er voldoende activiteiten beschikbaar zijn in de opvang. "Dan kunnen ze even vergeten wat ze hebben meegemaakt."
