Een halve sinaasappel met pepermuntjes erop, in een zakdoek. Liep je als kind de avondvierdaagse, dan ken je deze snack wellicht. Op veel plekken is het nog altijd een heuse traditie. Zo ook in Dongen, waar de kinderen deze week weer op pad zijn. Maar wie heeft deze snack ooit bedacht? Vrijwilliger Angela vertelt: "Ik kreeg dit in de jaren 70 al van ons mam."
Begin jaren 70 liep Angela Akkermans (58) als kleuter voor het eerst zelf mee met de avondvierdaagse in het Brabantse dorp. Met een halve sinaasappel in een stoffen uitwasbare zakdoek in de hand. Want dat deed iedereen. "Er moesten minsten drie pepermuntjes op. Met twee was ik niet tevreden."
Zelfs in de buggy
Deze week - een halve eeuw later dus - lopen in Dongen 1700 mensen mee. Akkermans is als vrijwilliger al 44 jaar bij het evenement betrokken en zag ook deze editie weer heel wat kinderen voorbij slenteren met de zoete zakdoek-lekkernij in de hand. "Dat is hier zo gegroeid en steeds aan volgende generaties doorgegeven. Gisteren, op dag 2, waren het er alweer meer dan op de eerste dag. Ik zag er zelfs kleintjes mee in de buggy zitten. "
Dat is precies hoe het werkt. Kinderen zien het en willen het ook. Dat weet ook Toinie van Rutten, voorzitter van het bestuur van de Dongense vierdaagse. "Zelf ben ik opgegroeid in Deurne en kende ik de traditie helemaal niet. Ik wist niet wat ik zag toen ik hier kwam wonen. Mijn dochter was nog een klein meisje toen. Ik heb voor haar later ook sinaasappels met pepermunt gemaakt, we zijn maar gewoon mee gaan doen." Ze voegt er nog aan toe: "Ik zocht gisteren voor de vrijwilligers naar rolletjes pepermunt hier in de supermarkt. Uitverkocht!"
Een rondje social media leert dat het zeker niet alleen een Brabants gebruik is. Veel mensen in het land kennen het - soms met citroen in plaats van sinaasappel - en de meningen gaan van verkwikkend en dorstlessend tot vreselijk smerig. Op platform Reddit werd er vorig jaar een topic aan gewijd. Allerlei associaties en herinneringen kwamen daar voorbij. Van 'dorstlessend' tot 'raar' en van 'vroeger vond ik het lekker maar nu moet ik er niet meer aan denken' tot 'ik mocht dit nooit omdat het slecht voor je tanden was'.
Fascinerend
Wie er precies met het gebruik begon en wanneer, is misschien wel nooit meer te achterhalen, weet traditiedeskundige Ineke Strouken. "Iemand begint met zoiets, het groeit en groeit en wordt keer op keer overgedragen op jongere generaties. Iedereen doet het, omdat iedereen het doet. Kenmerkend voor veel tradities."
Maar hoe zit het dan met de vraag waarom? Waarom is iemand hier ooit mee begonnen? Strouken: "Dat vraagt bijna niemand zich bij zo'n sinaasappel-traditie dus nog af. Tot iemand die de gewoonte niet kent er vragen over stelt. Fascinerend he?!"
Ondernemers in Dongen kennen de traditie ook, blijkt uit deze post op Facebook:
Overigens vindt ze de pepermuntjes wel prima verklaarbaar: "In de jaren 50 had elke vrouw die met haar gezin naar de kerk ging een rol pepermunt in haar tas. Vroeger was het vaak zo dat mensen niet mochten eten voor ze ter communie gingen. Als iemand dan flauw of een beetje onwel werd van de honger, kreeg die een pepermuntje. Dat mocht wel en geeft door de suiker die erin zit een oppepper."
Voor ingekakte kindjes
M'n benen zijn moe, ik wil niet meer, is het nog ver? Wie recent met kinderen een avondvierdaagse liep, weet dat oppeppertjes soms broodnodig zijn. Strouken: "Ik kan me dan ook goed voorstellen hoe iemand dit ooit bedacht heeft als middel om kinderen die inkakten, een steuntje in de rug te geven."
Maar helpt het ook? In een sinaasappel zit zo'n 13 gram suiker, schrijft het Voedingscentrum. In een pepermuntje 2 gram. Een halve sinaasappel met drie pepermuntjes bevat dus ruim 12 gram suiker. Sportdiëtist Janneke Pietserson: "Die hoeveelheid zou tijdens het hardlopen bijvoorbeeld zo'n dertien minuten lang extra energie geven. Tijdens het wandelen nog langer, want dan verbruik je minder."
De snack wordt niet in een keer gegeten, maar langzaam opgesabbeld. Toch zou het volgens de voedingsdeskundige best een kleine boost kunnen geven. "Zeker! Daar kunnen ze echt wel wat van voelen." Lachend voegt ze nog toe: "En er zit natuurlijk vitamine C in. Dat zit in een Mars dan weer niet."
Zonder kan ook
Mis je er iets aan, als je wandelt zonder de snack? Pietserson: "Je hebt het echt niet nodig voor het wandelen van bijvoorbeeld een vijf kilometer. Je kunt zelfs prima twee uur wandelen met alleen water."
Nodig of niet, onder meer in Dongen blijven ze het zekere voor het onzekere nemen en hoort de sinaasappel-snack er net zo hard bij als de vermoeide voeten en de medailles. Niet in de laatste plaats omdat het gebruik kleur geeft aan een evenement, denkt tradtie-deskundige Ineke Strouken.
Voorzitter Toinie van Rutten uit Dongen beaamt dat dit het geval is, letterlijk zelfs: "De kleinste lopers hebben soms zelfs witte snorretjes van de pepermunt aan het einde van de wandeling. Zo'n leuk gezicht!"
