Nederland moet de komende jaren fors meer opvangplekken voor asielzoekers realiseren dan tot nu toe gedacht. Die boodschap van staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) zorgt voor onrust bij de instanties die slaapplaatsen moet regelen, blijkt uit een rondgang door RTL Nieuws. "We hebben grote zorgen over de haalbaarheid."
Ter Apel
Een woordvoerder van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, laat weten 'niet verrast' te zijn door de cijfers. "Wij rekenen erop dat het kabinet ervoor gaat zorgen dat we niet dezelfde situatie krijgen als vorig jaar. Het is echt aan het rijk om dit te voorkomen. En aan de staatssecretaris om hier iets over te zeggen."
IND: Wachttijden lopen op
De Immigratie- en Naturalisatiedienst zegt in een reactie dat het niet mogelijk is om het aantal asielaanvragen bij te houden. Meer dan 70.000 mensen die asiel zullen aanvragen 'is een drie keer zo hoog aantal aanvragen als waar de IND op is ingericht', aldus de dienst.
Door de hoger dan verwachte instroom zal de wachttijd voor een aanvraag ook oplopen. "De wachttijd zal de komende tijd langer worden. Het aantal zaken dat niet binnen de verlengde wettelijke termijn van 15 maanden kan worden beslist, gaat naar verwachting toenemen."
Volgens de IND is het aantal aanvragen nu ook al hoger dan wat de organisatie kan verwerken.
Asielcrisis
Het kabinet schroeft de verwachting in de Meerjaren Productie Prognose (MPP), waarin twee keer per jaar in kaart wordt gebracht hoeveel asielzoekers in Nederland worden verwacht, voor de komende jaren flink op. Dit jaar komen er naar verwachting ruim 70.000 asielzoekers naar Nederland - een kwart meer dan verwacht. In 2024 heeft het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) ruim 72.000 opvangplekken nodig. In 2025 loopt de teller zelfs op naar 76.000 opvangplekken.
Volgens staatssecretaris Van der Burg is 'de onrust in de wereld, waaronder in Syrië, Jemen en Afghanistan' een belangrijke reden voor de verwachte toename.
De asielcrisis van afgelopen jaar ligt nog vers in het geheugen. Bij aanmeldcentrum Ter Apel moesten wekenlang honderden asielzoekers in de openlucht slapen of op stoelen, omdat er niet genoeg bedden waren. De doorstroom naar de reguliere asielzoekerscentra door het hele land was gestokt. Die zaten overvol, omdat het gemeenten niet lukte voldoende woningen te vinden voor asielzoekers met een verblijfsvergunning.
VNG: 'Grote zorgen'
"We hebben grote zorgen over de haalbaarheid van de totale opgave voor de komende periode", zegt een woordvoerder van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten tegen RTL Nieuws. "Inclusief de opvang van Oekraïners wordt aan gemeenten gevraagd dit jaar zeker 170.000 opvangplekken te organiseren."
De vereniging zegt er bij de overheid op aan te dringen niet alleen meer steun te geven voor opvang, maar 'zeker ook voor bijvoorbeeld huisvesting, onderwijs en zorg'. Daaronder moet ook zorg van huisartsen en 'psychosociale zorg' vallen, zegt de woordvoerder.
COA: 'Onrust en spanning'
Volgens het Centraal Orgaan opvang asielzoekers staan 'de leefbaarheid en veiligheid onder druk door een te hoge bezetting en vele verhuisbewegingen'. "Dat leidt tot onrust en spanning."
Steeds nieuwe en tijdelijke locaties openen is 'niet de oplossing'. "Er moet gekeken worden naar meer reguliere langjarige opvangplekken in het hele land. Dat vraagt om een meerjarige financiering van capaciteit en een evenredige spreiding van locaties over het land."
Volgens het COA maken 'de langdurige procedure en de onzekerheid mensen moedeloos'. "Al die tijd staan mensen stil, terwijl rond de 80 procent uiteindelijk mag blijven in Nederland."
VluchtelingenWerk: 'Bescherming bieden'
VluchtelingenWerk pleit voor 'structurele opvangplekken van betere kwaliteit' en wil dat de IND in staat wordt gesteld om achterstanden weg te werken. "De achterstanden bij de IND lopen gigantisch op. Waar de IND kleine stapjes probeerde te zetten om de menselijke maat een plek te geven om te voorkomen dat mensen onterecht teruggestuurd worden, lijken de voorstellen bedoeld dit voornemen de nek om te draaien."
Wel ziet VluchtelingenWerk dat 'er overal hard gewerkt wordt om erger te voorkomen'. "Datgene waar het kabinet desondanks vandaag mee komt, laat bovenal het onvermogen van het kabinet zien om met echte concrete maatregelen en perspectief te komen. Zoals we afgelopen jaar konden zien, is niemand gebaat bij het plakken van pleisters en korte-termijn-denken."
Fons Lambie, politiek verslaggever RTL Nieuws:
"Het kabinet en regeringspartijen zijn tot nu te verdeeld over oplossing. VVD en CDA willen een strenger asielbeleid, maar D66 en ChristenUnie niet. Dat meningsverschil verlamt het asielbeleid. De afgelopen maanden zijn vooral opgegaan aan discussiëren en overleggen - zonder een doorbraak."
"Een spreidingswet die asielzoekers moet spreiden over alle gemeenten, moet nog door de Tweede en Eerste Kamer. In Europees verband heeft Rutte in februari afgesproken om de oude asielafspraken nu echt na te komen. Het kabinet praat al maanden over een langetermijnvisie - zou over een paar weken met iets moeten komen. Als het al iets oplevert, is waarschijnlijk te laat. Dus dreigt er dit jaar weer een asielcrisis in Nederland."
RTL Nieuws maakte eerder een reportage over de asielcrisis van 2022. Die kun je hier terugkijken:
