Als het aan de Europese Commissie ligt, komt er een verbod op microplastics in cosmetica. Maar voordat echt alle mascara plasticvrij is, zijn we uiterlijk 12 jaar verder. Wat voor alternatieven zijn er nu al? En waarom duurt het nog zo lang voordat de cosmetica-industrie met een lippenstift zonder microplastics komt?
Deze week stemde de Europese Commissie in met een verbod op microplastics. Maar helemaal officieel is het nog niet, want het Europees Parlement krijgt nog drie maanden de tijd om hier bezwaar tegen te maken. Als dat bezwaar er niet komt, kan het verbod ingaan. Fabrikanten krijgen dan nog wel maximaal 12 jaar de tijd om alle shampoo, oogschaduw, lippenstift en andere cosmetica plasticvrij te maken.
Strengste wetgeving ter wereld
Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation noemt het 'bizar' dat fabrikanten meer dan een decennium de tijd krijgen om hun producten vrij te maken van microplastics. "Dat is de grootste teleurstelling", zegt hij over de Europese beslissing tegen RTL Nieuws.
Toch is er ook goed nieuws: de voorgestelde wetgeving voor microplastics in cosmetica is volgens Dagevos de strengste ter wereld.
Vooral in autobanden
Microplastics – hele kleine stukjes plastic – zijn overal en komen op allerlei verschillende manieren in het milieu terecht. Onderzoek van TNO toonde vorig jaar aan dat microplastics in Nederland vooral door autobanden en landbouwplastic in het milieu belanden. De stukjes plastic, die kleiner dan een halve centimeter zijn, krijgen wij vervolgens via ons voedsel, ons kraanwater en de lucht die we inademen binnen.
Wat daar gevaarlijk aan is, legden we eind vorig jaar al uit in deze video:
Risico voor onze longen: we ademen steeds meer microplastics in
"Ook via cosmetica worden we blootgesteld aan microplastics", legt Emma Kasteel aan RTL Nieuws uit. Zij doet aan de Universiteit Utrecht onderzoek naar microplastics. "We kunnen het inslikken via tandpasta en inademen door haarlak. Ook komen microplastics via crèmes op de huid, al is het nog onduidelijk of we die ook via de huid opnemen."
Hoe groot de gezondheidseffecten van microplastics precies zijn, is nog onduidelijk. Ook weten we niet hoeveel van de microplastics in ons lichaam er via cosmetica terecht zijn gekomen. Daar wordt momenteel onderzoek naar gedaan, al gebeurt dat voornamelijk in het lab of met behulp van dierproeven. "De vertaalslag naar de mens moet nog worden gemaakt en dat kost tijd", zegt Kasteel.
Dat in Europa intussen een eerste horde genomen is om microplastics uit te bannen, is volgens actrice Victoria Koblenko een stap in de goede richting. Zij koopt bewust geen cosmetica die microplastics bevatten. In de drogist zijn die nauwelijks te vinden, maar elders zijn er volgens Koblenko genoeg alternatieve plastic-vrije merken, al zijn die vaak wel aan de dure kant.
'Taak van de overheid'
"Het is de taak van de overheid om mensen te beschermen tegen microplastics en ervoor zorgen dat die niet meer worden toegevoegd aan producten", zegt Koblenko. "Met name de kwetsbare groep mensen."
RTL Z zocht vorige maand uit wat je zelf verder kan doen om microplastics te vermijden:
Microplastics zijn overal: hoe vermijd je een onzichtbaar gevaar?
Hoewel het op z'n vroegst pas over 12 jaar zover is dat er geen enkele lippenstift met microplastics meer te vinden is, moeten fabrikanten over 6 jaar al wel op de verpakking vermelden of er microplastics gebruikt worden, zegt Dagevos.
'Verder kijken dan je neus lang is'
Wie nu al plasticvrije verzorgingsproducten wil gebruiken, kan terecht bij Naïf Good Care. Oprichter Jochem Hes erkent dat zijn 50 producten 'net iets duurder' zijn dan vergelijkbare producten van Nivea of Dove. "Maar je moet iets verder kijken dan je neus lang is", zegt hij. Hes zegt dat zijn producten niet onderdoen voor zalfjes met microplastic, die dankzij de plastic deeltjes bijvoorbeeld goed smeerbaar zijn.
'Microplastics niet eenvoudig te vervangen'
De Nederlandse Cosmetica Vereniging (NCV) laat in een reactie aan RTL Nieuws weten dat de cosmetica-industrie het voorgestelde verbod 'steunt'. Bedrijven zijn volgens de vereniging 'al jaren bezig' om te zoeken naar alternatieven. "Microplastics zijn alleen niet eenvoudig te vervangen door hun vele verschillende en vaak fundamentele functies", schrijft de vereniging in een verklaring.
Volgens de fabrikanten zorgen microplastics in zonnebrandcrèmes bijvoorbeeld dat de uv-bescherming goed verdeeld wordt op de huid en geeft het een vloeibaar product de juiste dikte. "Dat zorgt dat consumenten het product doseren, dit voorkomt verspilling." Omdat er nog 'weinig goede alternatieven' zijn kan het daarom nog jaren duren voordat de industrie producten zonder microplastics kan ontwikkelen.
In de uitzending van 28 april is de indruk gewekt dat het cosmeticaproduct Mádara Comforting Toner microplastics bevat. Dat is niet het geval, dit product bevat géén microplastics.
