Drie keer begon Marit (18) aan een mbo-opleiding. Drie keer stopte ze er ook weer mee. De eerste keer na drie maanden, de laatste keer na anderhalf jaar. Niet weten wat ze nou écht graag wil, is een van de redenen dat ze haar plek nog niet heeft gevonden. "Maar corona heeft zeker ook een rol gespeeld."
Vorig jaar verlieten zo'n 30.000 mbo'ers hun opleiding. Het grootste aantal in tien jaar tijd, zo werd vanochtend bekend. Minister Robbert Dijkgraaf van Onderwijs maakt zich daar zorgen over. Hij stelt: "Er zijn een aantal redenen voor. De nawerking van corona. En ook de aantrekkende arbeidsmarkt, als mensen gaan werken voordat ze hun opleiding hebben afgemaakt. Maar dat moet echt stoppen."
Marit, uit het dorp Vries in de provincie Drenthe, is niet verleid om zonder diploma te gaan werken. Corona speelde in haar geval wél een rol. In pandemie-startjaar 2020 kreeg ze haar diploma vmbo-kader. Kreeg, zo voelt dat voor haar, want ze hoefde vanwege de coronamaatregelen geen examen te doen.
En nu?
Met haar diploma op zak besloot ze een mbo-opleiding voor onderwijsassistent te gaan doen, maar echte overtuiging ontbrak. "Ik wist eigenlijk helemaal niet wat ik wilde. Ik deed een interessetest en daar kwam dit uit. Dus dat werd het."
Marit had 'eigenlijk meteen al' moeite om mee te komen. "In mijn klas zaten ongeveer 30 mensen, maar vanwege corona werd die opgedeeld in drie groepen. Eén keer in de week mochten we met ons groepje naar school, de rest van de lessen was online."
Heel lastig, vond ze dat: "Voor samenwerkingsopdrachten werden we met mensen van wie we de naam niet eens wisten in een call gegooid. Dat werkte voor mij niet goed, ik vond het best eng om dan iets te zeggen."
'Nu moet het gaan lukken'
Ze vond haar draai niet en stopte al snel. "Ik was pas 16, leerplichtig, dus moest wel meteen weer naar school. Een vriendin deed de mbo-opleiding media en vormgeving. Daar kon ik tijdens het schooljaar instromen. Dus dat heb ik gedaan."
Hoewel ze de opleiding 'eigenlijk heel leuk vond', kwam ze er opnieuw niet lekker in. Nog steeds gold: veel thuisonderwijs. Zichzelf motiveren was lastig. "Nu denk ik wel: als ik iets meer m'n best had gedaan, had ik daar nog gezeten." Ze stopte ook hier.
Poging drie was de opleiding evenementenorganisatie, op dezelfde school. "Nu, moet het echt gaan lukken, dacht ik nog." Ze hield het anderhalf jaar vol, tot afgelopen december.
Corona speelde een steeds minder grote rol. "We mochten steeds vaker naar school, aan het einde vijf dagen in de week. Maar met 'gewoon' naar school gaan, kreeg ik ook steeds meer moeite. Ook hier raakte ik achter op de rest."
Ze ging aan zichzelf twijfelen. "Kan ik het eigenlijk wel, begon ik te denken. Dat gevoel kende ik helemaal niet van de middelbare school. " Ze praatte met haar mentor en met een speciale coach vanuit de opleiding. "Maar het voelde helemaal niet meer haalbaar, terwijl het dat misschien wel was. Een goede vriendin uit mijn klas klas was ook al gestopt. Uiteindelijk ben ik er na de kerstvakantie ook mee opgehouden."
Niet meer leerplichtig, geen diploma
Nu zit ze thuis. Ze is inmiddels 18 jaar en niet meer leerplichtig. Omdat ze geen startkwalificatie heeft – een diploma mbo niveau 2, havo of vwo – is ze in beeld bij het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt (RMC) in haar woongebied.
Er zijn 40 van dat soort ondersteunde punten in Nederland. Scholen en gemeenten werken daar samen om schooluitval tegen te gaan en een oplossing te zoeken voor leerlingen tussen de 18 en 23 jaar die al zijn uitgevallen. Marit: "Ik heb er een brief van gehad en ga daar binnenkort op gesprek."
Bianca Bijl en Mireille van Rooijen werken bij het RMC Midden-Brabant. Ook in die regio zijn uiteraard jongeren zoals Marit, die zoekende zijn. Naast niet weten wat precies bij je past en moeilijkheden door corona, zien Bijl en Van Rooijen nog meer redenen waardoor mbo'ers stoppen. "Soms zijn er psychosociale problemen. En de arbeidsmarkt is gunstig, waardoor jongeren soms denken: dat diploma komt later wel."
Iemand die een baan vindt en daarom stopt met een opleiding, wordt toch gestimuleerd wel een diploma te halen: "Binnen het bedrijf een beroepsbegeleidende (bbl) opleiding volgen kan een optie zijn. Iemand gaat dan naast het werk nog een dag per week naar school en haalt dan toch dat mbo 2-diploma."
Voor jongeren die het echt even niet weten, zijn er uitgebreide trajecten. "Met beroepskeuzetesten, workshops om te ontdekken wie je bent en wat je goed kunt en meekijken op werkplekken bijvoorbeeld."
Schooluitval voorkomen
Een ander belangrijk deel van het werk van de RMC's is schooluitval juist voorkomen: "Als een leerling veel verzuimt, wordt dat bij ons gemeld. De afspraak is dat dit gebeurt bij 16 uur in vier weken. Maar als een school eerder zorgen heeft, vinden we het fijn als we eerder betrokken worden. Dan kijken we samen wat nodig is. Soms spelen er problemen die opgelost moeten worden. Soms zit iemand gewoon niet op z'n plek en kijken we of een overstap gemaakt kan worden."
Jongeren moeten al vroeg richting kiezen: "We proberen dan te benadrukken dat je niet een keuze voor je hele leven maakt. Binnen een sector kun je best nog overstappen."
Bijl en Van Rooijen hebben jongvolwassenen zien worstelen met de coronacrisis. Maar het groeiende aantal schoolverlaters waarover de minister van Onderwijs nu aan de bel trekt, heeft in hun ogen meer oorzaken. "Het docententekort bijvoorbeeld. Naast vakdocenten zijn ook mentoren nodig die signaleren waar zorg nodig is. Of schoolmaatschappelijk werkers. En al die verschillende mensen zijn er lang niet overal genoeg."
Bovendien is de wereld voor jongeren complex, zien ze. "Soms worden jongvolwassenen verleid om in de criminaliteit hun geld te verdienen. Ook daar geldt dat vroeg signaleren belangrijk is."
En Marit? Terug naar het mbo ziet ze niet meer zitten. "Het liefst zou ik na de zomervakantie naar een vavo-school gaan, daar kunnen volwassenen een havo- of vwo-diploma halen."
Haar moeder Liane is ervan overtuigd dat ze haar weg uiteindelijk vindt: "Ze is een slimme meid. Ik maak me meer zorgen over het hier en nu, dat ze niet te veel aan zichzelf gaat twijfelen door dit alles. Daar hebben we het samen ook over. We hopen dat ze door de ruimte en rust die ze nu heeft in september weer aan iets nieuws kan beginnen."
Minister investeert 175 miljoen
Minister Dijkgraaf op zijn beurt neemt maatregelen, nu het aantal schoolverlaters groter is dan ooit. Hij gaat 175 miljoen structureel investeren in mbo niveau 2, de basisberoepsopleiding, waar veel uitvallers zijn. Met dat geld kunnen de scholen intensievere begeleiding bieden aan deze studenten en kunnen de studenten in kleinere groepen les krijgen.
Daarnaast komt er betere begeleiding voor studenten die willen wisselen van opleiding met behulp van doorstroomcoaches. Ook komt er ook meer hulp voor studenten met psychische of financiële problemen.
