De NIPT-test voor zwangeren is vanaf morgen gratis beschikbaar voor alle zwangeren. Met het onderzoek, waarvoor via de arm bloed wordt afgenomen bij de moeder, worden de chromosoomafwijkingen down-, edwards- of patausyndroom bij ongeboren baby's opgespoord.
Voor het down- en edwardsssyndroom heeft de NIPT-test - voluit niet-invasieve prenatale test – een betrouwbaarheidspercentage van 96 procent. Voor het patausyndroom ligt dat percentage lager. De test is betrouwbaarder dan de combinatietest die eerder werd gebruikt. Hij werkt omdat in het bloed van de moeder ook het erfelijk materiaal van de placenta circuleert.
Sinds 1 april 2017 kunnen vrouwen in Nederland vrijwillig een NIPT-test laten uitvoeren. Tot nu toe moest daarvoor wel een eigen bijdrage van 175 euro worden betaald. De test zat tot nu toe in de onderzoeksfase. Wie koos voor de NIPT, deed automatisch mee aan dat onderzoek. Nu, na precies vijf jaar, zit de onderzoeksfase erop en wordt het NIPT-bloedonderzoek, net als bijvoorbeeld de 20-wekenecho, voor iedereen gratis beschikbaar.
De voorloper van de NIPT-test was de combinatietest, die tot het najaar van 2021 werd uitgevoerd. Die bestond naast bloedonderzoek uit een nekplooimeting. Met een echo werd dan gekeken naar een laagje vocht in de nek van de baby. Die test was minder betrouwbaarder dan de NIPT. Vervolgonderzoek in de vorm van een vruchtwaterpunctie of vlokkentest kon dan uitsluitsel geven, maar daar kleeft het risico van een miskraam aan.
Bij de NIPT-test, die wordt gedaan tussen de elfde en de achttiende week van de zwangerschap, kunnen ook zogeheten nevenbevindingen aan het licht komen. Dat is zo bij ongeveer vier van de duizend zwangeren. Die vrouwen krijgen dan te horen dat de baby mogelijk een andere chromosoonafwijking heeft dan de drie waar primair op wordt gescreend.
Bij de meeste nevenbevindingen mag je nu nog zelf aangeven of je erover geïnformeerd wil worden. Alleen als het gaat om een hele ernstige afwijking bij de baby, heb je die keuzevrijheid niet. Dat geldt ook voor aanwijzingen voor kanker bij de moeder. Als die aan het licht komen, wordt dat altijd gemeld.
Als het aan de gezondheidsraad ligt, worden vrouwen altijd geïnformeerd over alle nevenbevindingen. Dat stond in een advies van afgelopen februari. Minister Kuipers moet nog beslissen of dat advies wordt overgenomen, maar meestal gebeurt dit.
In de testfase zijn ruim een half miljoen NIPT-testen uitgevoerd. Ongeveer de helft van alle zwangere vrouwen zou de test willen laten uitvoeren. Bovendien overtrof het onderzoek wat betreft de betrouwbaarheid de verwachtingen die er vooraf waren.
Waarschuwing verloskundigen en Stichting Downsyndroom
De Koninklijke Nederandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV) en de Stichting Downsyndroom denken dat zwangeren de keuze voor de NIPT-test achtelozer zullen maken, nu die gratis wordt.
De organisaties benadrukken geen enkel bezwaar tegen het bloedonderzoek te hebben, maar onderstrepen wel dat de test lastige morele dilemma's met zich mee kan brengen. Als er aanwijzingen voor afwijkingen bij de baby worden gevonden, zijn er namelijk twee keuzes: de zwangerschap volbrengen of afbreken.
Informatie geven vooraf, vinden ze belangrijk. Ook moet voldoende duidelijk zijn dat de test vrijwillig is.
