Hij bracht de beelden die het verschrikkelijke nieuws bevestigden: de vermiste Sanne en Hebe zijn overleden. Bart Meesters en zijn collega-persfotografen leggen dagelijks 112-gebeurtenissen vast, maar vanaf morgen zal dat misschien een stuk minder makkelijk gaan. Dan krijgen media geen bericht meer als ergens een ambulance wordt ingezet. "Ik ben er echt boos over", zegt Meesters.
Hij weet het nog goed. Vorig jaar oktober, 's avonds laat, stond Bart Meesters uit Helvoirt als een van de eerste persfotografen bij de plek waar de vermiste Hebe (10) en haar begeleider Sanne waren verongelukt. Hij maakte foto's van de zwarte Kia Picanto, die bij knooppunt Empel ondersteboven in het water lag.
"Dat was niet alleen voor de familie, maar voor heel Nederland een belangrijk moment", vertelt hij. "Het gaat dan niet alleen om de foto, maar dat je het publiek kunt vertellen: ze zijn gevonden. Dat is een voorbeeld van een melding die wij nu misschien niet meer snel zullen krijgen."
Persalarmeringen zijn meldingen over waar de politie, brandweer en ambulance worden ingezet. De meldingen zijn al jaren openbaar toegankelijk op websites als P2000.nl, en ook media hebben er toegang toe. Veel persfotografen maken bijvoorbeeld gebruik van een pieper.
Het is een voor media een grote en belangrijke informatiebron, met name als het gaat om schietpartijen, branden of ernstige ongevallen. Persfotografen gaan vaak als eerste af op een melding, en maken de beelden die door allerlei nieuwswebsites, kranten en televisie-uitzendingen worden gebruikt.
Medisch beroepsgeheim
Vanaf morgen krijgen media geen bericht meer als een ambulance wordt ingezet, omdat het medisch beroepsgeheim volgens minister van Justitie Dilan Yeşilgöz hierdoor in het geding zou komen.
Er volgt ook geen persalarmering als de melding binnenkomt bij de ambulancemedewerker in de meldkamer en er daarna toch nog andere hulpdiensten bij worden betrokken. Wel volgt een alarmering als de melding bij de politie wordt gedaan en daarna ook een ambulance wordt ingezet.
In eerste instantie had de minister het plan om geen enkele persalarmering meer toe te staan, maar na verzet van verschillende media blijven alarmeringen van de politie en de brandweer voorlopig bestaan.
"Maar de vraag is wat we overhouden aan persalarmeringen als de ambulance wegvalt", zegt Meesters. "Als iemand voor een ongeluk of schietpartij 112 belt, wordt natuurlijk altijd eerst om een ambulance gevraagd. Ik vrees dat we alleen nog meldingen over bijvoorbeeld gewapende overvallen en plofkraken krijgen. Ik ben er echt boos over."
Journalistieke controlefunctie
Volgens de fotograaf komt de persvrijheid in het geding en valt een journalistieke controlefunctie weg. "Er zijn ook al veel dingen opgelost dankzij ons werk. Denk bijvoorbeeld aan wegen waar wij drie keer in de week bij een ongeluk staan. Die foto's komen bij nieuwsmedia terecht, die er vervolgens over publiceren. Dat valt de lokale politiek ook op, en dan wordt er iets gedaan aan de verkeerssituatie. Als zij dat niet weten verandert er niets."
Maar is er niet gewoon sprake van sensatie, door zo snel mogelijk bij de plek van een ongeluk of steekpartij te zijn? "Nee", zegt Meesters. "Zeker niet. Wij informeren de Nederlandse samenleving. En bovendien: wij zullen te allen tijde eerst hulp verlenen als dat moet. Ik heb altijd een AED in mijn auto liggen en we zijn nooit te beroerd om de politie te helpen."
Nog zo'n voorbeeld dat volgens Bart Meesters het belang van zijn werk bewijst: de afpersing van het Gelderse fruitbedrijf de groot. In 2020 en 2021 werden dertien aanslagen gepleegd, waaronder negen pogingen tot moord.
'Politie gebruikt beelden voor onderzoek'
"Jarenlang heb ik de aanslagen op medewerkers van het bedrijf vastgelegd. Denk bijvoorbeeld aan het huis in Hedel dat compleet afbrandde. Je wil niet weten hoe vaak politie en justitie onze beelden willen hebben voor onderzoek of opsporing."
De vrees bij het ministerie is dat persalarmeringen de privacy van slachtoffers in het geding brengt. Maar in een brief die media gezamenlijk aan de minister schreven, staat dat geen gevallen bekend zijn van dergelijke informatielekken.
Bart Meesters denkt dat de oplossing zit in het afschermen van de meldingen voor het grote publiek. "Als je dan met privacy zit, sluit dan de vrij toegankelijke websites en apps met P2000-meldingen af. En laat de meldingen alleen naar de media gaan."
Minister Yeşilgöz onderzoekt een dergelijk alternatief: een gesloten systeem dat geaccrediteerde journalisten op de hoogte brengt van meldingen vanuit de politie, brandweer en veiligheidsregio's. Ze is hierover ook in overleg met vertegenwoordigers van hulpdiensten en de media.
Komend weekend staat Bart Meesters, zoals altijd, weer paraat. "Als ik ergens nodig ben, ga ik. Want hoe gaan de kranten, nieuwssites en televisie-uitzendingen eruit zien als er nergens meer beelden van zijn?"
Beroepsvereniging journalisten dreigt met zaak bij uitblijven werkbaar systeem
Media krijgen per 1 april geen bericht meer als een ambulance wordt ingezet, omdat het medisch beroepsgeheim hierdoor in het geding zou komen. Het stopzetten raakt een grote groep journalisten en persfotografen, erkent ook minister Dilan Yeşilgöz (Justitie en Veiligheid). Ze is hierover in overleg met vertegenwoordigers van hulpdiensten en de media.
De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) waarschuwt dat het schrappen van de persalarmeringen de controlerende taak van de pers in Nederland in gevaar brengt. Als het nieuwe systeem niet werkbaar blijkt, zeggen de NVJ en het Genootschap van Hoofdredacteuren naar de rechter te stappen. "Zoals wij het nu begrijpen zou een belangrijk deel van de relevante meldingen niet langer worden doorgezet", aldus de NVJ en het genootschap. "Daardoor worden media in de praktijk niet meer in kennis worden gesteld van juist de nieuwswaardige incidenten."
In een gezamenlijke brief hadden de media aan de minister laten weten dat het huidige systeem goed werkt en dat er geen gevallen bekend zijn waarbij persoonlijke informatie naar buiten is gekomen door de alarmeringen.
