Als we de meteorologische datum aanhouden, begint de lente vandaag. Op de astronomische lente moeten we nog twintig dagen wachten en de biologische lente is een maand geleden al begonnen. Wanneer begint de lente nou echt en moeten we deze drie meeteenheden niet wat beter op elkaar afstemmen?
"Nee", zegt meteoroloog Maurice Middendorp van Buienradar direct als antwoord op de laatste vraag. "De lente begint vandaag, dat is een praktische beslissing." Daar zijn volgens hem alle meteorologen wereldwijd het over eens: op het noordelijk halfrond begint de lente volgens hen op 1 maart en duurt precies drie maanden. "Zo kunnen we de seizoenen makkelijk met elkaar vergelijken."
Het is dus gewoon handig voor de statistieken, want de datum van de astronomische lente is afhankelijk van de stand van de zon. Staat de zon precies boven de evenaar, dan is het volgens de astronomische kalender lente. Dit jaar is dat op 20 maart om 22.24 uur. "Omdat die datum nogal eens verschilt, is het voor meteorologen niet handig deze meeteenheid te gebruiken. Dan moeten we constant de statistieken aanpassen."
Biologische lente
De startdatum voor de biologische lente is veel ingewikkelder, die is variabel en afhankelijk van het groeiseizoen. "Je kunt bepaalde planten als indicator nemen", vertelt bioloog Arnold van Vliet van Wageningen University. Als de voorjaarsbloeiers zoals de forsythia en het kleine hoefblad in bloei staan, is dat een teken dat de biologische lente begint.
Door de warme winter is de biologische lente dit jaar begonnen rond 20 februari. Dit is een maand eerder dan vijftig jaar geleden, blijkt uit waarnemingen van vrijwilligers die via natuurkalender.nl al jaren worden doorgegeven. Biologisch gezien is de lente een stuk opgeschoven. "Net voor de jaarwisseling hadden we het over de voorlente, toen stond de hazelaar al in bloei."
Seizoenen veranderen
De winter krijgt meer lenteachtige trekjes. De lente warmt op en aan het einde van de lente begint het weer steeds meer op de zomer te lijken. "Alle seizoenen worden warmer, maar de winter gaat het hardst. Het winterweer wordt steeds korter, door de hoge temperaturen wordt de kans op sneeuw en ijs over de jaren minder", zegt Van Vliet.
Aan het begin van het jaar stonden al planten in bloei die eigenlijk pas in april en mei in bloei moesten komen. Van Vliet vertelt er meer over in deze video:
Deze winter is uitzonderlijk warm: 'Niet goed voor de natuur, punt'
De biologische lente begint dus veel eerder dan de astronomische. De meteorologische lente begint in Nederland sinds 1780 op 1 maart. Dat is toen door de Societas Meteorologica Palatina, één van de eerste internationale weerorganisaties, besloten. Onder leiding van de Duitse keurvorst Karl Theodor besloot de organisatie steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen.
Blijven vergelijken
Om de statistieken helemaal goed op elkaar af stemmen, kent elk land ter wereld dezelfde vier seizoenen. Ruim twee eeuwen later duurt een seizoen nog steeds precies drie maanden. Maar is die eeuwenoude afspraak inmiddels niet een beetje achterhaald, als de biologische lente inmiddels een maand eerder begint dan vijftig jaar geleden en het einde van de lente steeds meer op de zomer lijkt?
"Door de datum van de seizoenen hetzelfde te houden, kun je statistieken wereldwijd blijven vergelijken en dus met metingen zien dat de seizoenen warmer worden", vertelt Peter Siegmund van het KNMI. "Als we zeggen 'de winter wordt elk jaar een dag korter', dan bedoelen we de temperatuur- en weeromschrijving, niet het seizoen."
'Puur administratief'
Wanneer de lente begint, is dus afhankelijk van wie je het vraagt. Wie de sleedoorns in bloei ziet staan langs de snelwegen denkt dat de lente al begonnen is, wie naar de zon kijkt moet nog even wachten en de meteorologen trappen vandaag de lente af. Tenminste, bijna alle meteorologen. Peter Siegmund kijkt als natuurkundige en meteoroloog liever naar de zon. "Ik ben gecharmeerd van de astronomische lente, dat is een natuurkundige meeteenheid, de meteorologische lente is eigenlijk gewoon puur administratief."
