Het is verkiezingstijd. De tijd dus voor politieke partijen om hun paradepaardjes van stal te halen. Dat deed ook VVD'er Edith Schippers gisteren. Haar boodschap: geweldplegers tegen hulpverleners moeten altijd de gevangenis in. Niet een heel nieuw punt van de VVD. "En het leidt helemaal niet tot een veiligere samenleving."
Schippers stak tijdens het verkiezingsdebat bij WNL op Zondag een betoog af over geweld tegen politiemensen, ambulancemedewerkers, brandweerlieden en andere hulpverleners die zoals Schippers zei 'voor ons in de frontlinie staan'.
Uitbreiding taakstrafverbod haalde het niet
Afgelopen oktober strandde een wet in de Eerste Kamer die ervoor moest zorgen dat rechters nooit meer alleen een taakstraf kunnen geven aan mensen die geweld plegen tegen hulpverleners. Het ging om de zogenoemde uitbreiding van het taakstrafverbod. Die wet geldt al wel voor plegers van ernstige zeden- en geweldsmisdrijven.
Schippers richtte zich tot D66 en GroenLinks, zij stemden onder meer tegen de wet: "U laat nog steeds honderd mensen per jaar er met een taakstraf vanaf komen." De woordvoerder van politievakbond ACP Maarten Brink is het met haar eens. Hij vond het 'bizar' dat er partijen tegen stemden. "Handen af van politiemensen en andere hulpverleners", twittert hij.
Maar waar zijn de uitspraken van Schippers op gebaseerd? Het geweld tegen hulpverleners neemt toe, dat is zeker. En het opnemen voor deze groepen is moeilijk kwaadaardig te noemen. De vraag is alleen: help je de hulpverleners écht als geweldplegers altijd achter de tralies belanden? Want let wel: de gevangenisstraffen zijn kort, zegt advocaat Job Knoester.
'55 procent meer herhalingscriminaliteit'
Knoester verwijt de VVD 'kwaadaardige verkiezingsretoriek'. "Een korte gevangenisstraf leidt in de eerste vijf jaar na vrijlating tot 55 procent meer herhalingscriminaliteit", zegt hij. Hij baseert zich daarbij op een onderzoek van het Nederlands Studiecentrum voor Criminaliteit en Rechtshandhaving (NSCR).
Als je doel is om de samenleving veiliger te maken, dan moet je juist niet kiezen voor korte gevangenisstraffen. Dat is niet alleen de mening van advocaat Knoester, zegt hij. "Alle professionals zijn tegen. Rechters, reclassering, advocaten. Dat weet de VVD."
'Raad van State maakte gehakt van deze wet'
Knoester krijgt bijval van enkele politieagenten. Eén van hen is Dennis Wijnberg: "Ik kreeg ooit een klap van een oude man tijdens de dienst. Die man had hulp nodig. Geen cel."
GroenLinks-lijsttrekker voor de Eerste Kamer Paul Rosenmöller is fel tegenstander van de uitbreiding van het taakstrafverbod. "De Raad van State maakte gehakt van deze wet", zei hij. En zijn collega van D66 Paul van Meenen: "Elke geweldpleger een gevangenisstraf geven is een fopoplossing." Volgens hem krijgen veel geweldplegers al een gevangenisstraf, maar is maatwerk nodig. Een wet zou dat onmogelijk maken.
Politiemensen worden bijvoorbeeld steeds vaker bekogeld met zwaar vuurwerk, die daardoor gehoorschade oplopen. Dat zie je in onderstaande video:
ME'ers lopen gehoorschade op door zwaar vuurwerk: 'Stelletje lafaards'
De Raad voor de rechtspraak was ook tegenstander van deze wet. In een advies van januari 2021 zei de raad al te begrijpen dat de maatschappij extra vergelding vraagt als er geweld wordt gepleegd tegen hulpverleners, maar dat het wetsvoorstel de rechter zou belemmeren rekening te houden met bijzondere omstandigheden.
'Verder afglijden door celstraf'
Strafrechter Lieneke de Klerk zei eerder ook al dat het zelfs averechts kan werken als mensen gevangenisstraffen krijgen. "Iemand die een politieagent een duw geeft omdat hij ziet dat zijn beste vriend een duw krijgt is wat anders dan iemand die er zomaar op los gaat meppen. Omdat mensen soms hun werk, huis of relatie verliezen bij een gevangenisstraf kan de kans dat ze verder 'afglijden' en daardoor nogmaals in de fout gaan juist toenemen."
Precies het punt van advocaat Knoester. Hij benadrukt: "Het beeld dat mensen hebben dat we in Nederland soft straffen is niet waar. We staan in Nederland in de top 3 van Europese landen als het gaat om zwaar straffen, maar de VVD denkt dat de burger dit graag wil horen.
Reactie Edith Schippers
"Ik begrijp dat strafrechtadvocaten kiezen voor de belangen van hun cliënten. Wij kiezen voor de belangen van de slachtoffers van dit soort geweld, die voor ons allemaal in de frontlinie staan.
Het is juist een goed voorbeeld van wat er te kiezen valt in de Eerste Kamer.
GL en PvdA hebben door tegen deze wet te stemmen geen partij gekozen voor onze hulpverleners die juist lieten weten dit nodig te hebben. Zij hebben steeds vaker te maken met geweld en hebben juist onze steun nodig."
VVD over veiligheid, D66 over stikstof
Er is dus al over het wetsvoorstel gestemd, maar toch rakelt de VVD het onderwerp weer op. Niet verwonderlijk, stelt politiek verslaggever Fons Lambie. "In verkiezingscampagnes zie je dat partijen het liefst onderwerpen agenderen waar de kiezer die partij het meest mee associeert. Waarvan die partij zogenoemd 'issue owner' is." En dus praat de VVD graag over veiligheid.
Is de VVD de enige? Zeker niet. "Gaat de campagne of het debat over jouw thema, dan levert dat kiezers op, zo is de theorie", zegt Lambie. "Alle partijen proberen dat in campagne-activiteiten en verkiezingsdebatten voor elkaar te krijgen. Daarom begon VVD-kandidaat Schippers gisteren in het WNL-debat over veiligheid en strenger straffen. De PVV begint over migratie, het CDA over leefbaarheid in kleine dorpen, D66 over stikstof en GroenLinks over de klimaatdoelen."
