Meer dan een week onder het puin. Het is bijna niet voor te stellen, maar nog altijd worden er - heel soms - mensen gered in Turkije en Syrië. Hoe houd je het zo lang vol onder het puin?
Het korte antwoord op die vraag: enorm veel geluk hebben. Voor iedere persoon die wordt gered, zijn er velen meer die wel stierven door de aardbeving. Duizenden meteen, op het moment dat hun gebouw instortte. Nog weer duizenden in de dagen erna, in de hoop gered te worden. Tevergeefs.
'Het gouden uur'
Of je überhaupt een kans hebt om te overleven, heeft alles te maken met je situatie onder de stenen. De eerste 72 uur worden in reddingsjargon aangeduid als 'het gouden uur'.
Veel van de mensen die ná 72 uur worden gered, zijn uitgedroogd. Dat zag ook Maybritt Kuypers, mede-oprichter van de Stichting Outdoor Medicine en SEH-arts. Ze is net terug uit Turkije, waar ze werkte op een triagepost van een ziekenhuis en later in een veldhospitaal in het zwaar getroffen Kahramanmaraş. Overlevenden werden binnengebracht bij de triagepost.
'Mensen zaten in een soort pocket'
Kuypers vertelt over een gezin dat erg verzwakt bij hen binnenkwam. "Twee ouders en een kind waren het. Ze waren onderkoeld en met name uitgedroogd." Hoe ze het precies hebben overleefd, is onduidelijk. "Wij hoorden ook verhalen van mensen die in een soort pocket zaten, een afgesloten ruimte onder de grond. Een ander gezin zat bijvoorbeeld tussen twee rechtopstaande muren, waar dan puin overheen was gevallen."
Kuypers zegt ook: je moet toegang hebben tot drinkwater om het zo lang uit te kunnen houden. "Een combinatie van drinkwater, eten, toegang tot verse lucht." Als je daar onder de grond zit, gaat je lichaam vervolgens in een soort waakstand, zegt ze. "Daardoor heb je minder energie nodig."
'Hartslag wordt trager'
Hoe dat kan? "Als je erg onderkoeld raakt, maar niet bevriest, gaat je metabolisme op een lager pitje werken. Je hartslag wordt trager, je ademhaling ook. Het lichaam probeert eigenlijk alleen de vitale organen op gang te houden. De huid en andere delen van het lichaam zijn dan niet meer verwarmd."
Annemieke Boendermaker was ook als SEH-arts in Turkije en zat in hetzelfde team als Kuypers. De aardbeving gebeurde 's nachts, veel slachtoffers lagen in bed. Van Turkse reddingswerkers hoorde Boendermaker dat in sommige gevallen het deken de redding was geweest. "Een beetje warmte en bescherming. Dat hielp."
'Mensen hallucineren'
Maar dekens helpen je op de lange termijn natuurlijk niet. Ook Boendermaker spreekt over het belang van water. "Qua vochtverlies zijn er bepaalde gradaties. Op een gegeven moment gaan je organen falen. Langzaamaan ga je in comastand. Mensen die nu gered worden, hallucineren vaak."
Boendermaker vertelt over een tragisch verhaal dat ze hoorde van een reddingswerker. "Een jongetje werd gered. Zijn ouders lagen in een ruimte naast hem en waren overleden. Toen de reddingswerker hem ging halen, riep hij naar zijn overleden vader: papa er komt een vreemde man me halen, wat moet ik nou doen? Het was erg ontroerend, dit jongetje was compleet in de war..."
Na de eerste drie dagen wordt de kans dat je levend wordt gered dus een heel stuk kleiner, vertelt ook Jorg van Waardhuizen, woordvoerder van het USAR-team dat de afgelopen week reddingen verrichtte in Turkije.
Urine drinken
Na die eerste 72 uur is het hopen dat je toegang hebt tot (drink)water en misschien wat eten. Water is daarin verreweg het belangrijkst. "Misschien staat er nog een badkuip in de buurt met water erin, of loopt er regenwater naar binnen. Of je zit dicht bij een koelkast."
Een jongen van 17 werd afgelopen week na vier dagen gered. Hij zei zijn eigen urine te hebben gedronken. "Daar kun je het misschien iets mee rekken, maar meer ook niet", zegt Van Waardhuizen. Hieronder zie je de video van zijn redding:
17-jarige na 94 uur onder puin bevrijd: 'Dronk mijn eigen urine'
In een deze week uitgezonden documentaire over het USAR-team in Turkije werd een moeder met een dochtertje getoond. "Zij zaten onder het puin, maar ingesloten in een ruimte. Dat vergroot de reddingskans."
49 uur na de aardbeving
Zij werden 49 uur na de aardbeving gevonden. Een huiveringwekkende ervaring uiteraard, maar nog kort vergeleken bij de mensen nu nog altijd onder het puin vandaan komen, al zijn het er steeds minder.
Bij iedere redding die nu nog wordt gedaan, hadden de mensen onder het puin toegang tot een vorm van water, stelt Van Waardhuizen. "Dat kan niet anders."
Geluk
Ook het mentale aspect werkt nu zeker mee, zegt Maybritt Kuypers. "Ik denk dat de overlevingsdrang enorm sterk is. Als je hoop hebt, erin gelooft, dan denk ik dat mensen op de een of andere manier langer volhouden."
En dan nog blijft geluk hebben de grootste redding. Zeker na ruim een week zoals nu. Kuypers: "Dat mensen zo lang onder het puin overleven is echt wonderbaarlijk."
