Een bijzonder bevel vandaag van een rechter in Groningen. Uit angst voor een té realistische tekening verbood hij rechtbanktekenaar Heleen van den Broek een verdachte in het gezicht te kijken. 'Als een soort compromis' moest ze op een plek zitten waar ze minder van de verdachte kon zien.
Van den Broek vond het een vreemd verzoek, zegt ze tegen RTL Nieuws. Dat tijdens een rechtszitting tekeningen mogen worden gemaakt, staat duidelijk in de persrichtlijn die de rechtspraak erop nahoudt. Verder staan er geen voorwaarden bij.
Rechter of kunstcriticus?
De rechter in Groningen zou bang zijn voor 'fotogelijkende' tekeningen van de verdachte. Maar omdat fotografie in Nederlandse rechtbanken niet is toegestaan omwille van de privacy van verdachten, is die mogelijkheid er altijd. "Sinds wanneer is een rechter ook een kunstcriticus?" vraagt Van den Broeks collega Petra Urban zich af.
Van den Broek deelde haar frustraties rondom de gebeurtenissen van vandaag op Instagram. Als klein protest tekende ze ook een variant met Mickey Mouse als gezicht.
"Je wilt iemand zo goed mogelijk en gelijkend mogelijk portretteren", zegt Van den Broek. Voor haar ligt de focus in haar tekeningen vooral op het menselijke aspect van verdachten, dus dat er nog een persoon achter de verdachte zit.
'Niet te volgen'
Het verzoek van de rechtbank veroorzaakt ophef op sociale media, waaronder Twitter. Sander Dekker, journalist bij Dagblad van het Noorden, was ook bij de rechtszaak aanwezig en zag het gebeuren. "Niet te volgen", schrijft hij op Twitter.
"In de persrichtlijn staat dat er getekend mag worden. Op het moment dat de rechtbank zegt: de tekening wordt te goed, of iets in die strekking, dan ga je in mijn optiek tegen die richtlijn in", vertelt Dekker aan RTL Nieuws.
Rechtbanktekenaar Petra Urban krijgt vaker het verzoek van advocaten om niet te tekenen of zich te verplaatsen, maar dat Van den Broek vandaag het verzoek van de rechter kreeg, vindt Urban niet kunnen. "Sinds wanneer mag een rechter bepalen wat een journalist mag tekenen of schrijven?"
Journalistieke vrijheid
Urban vraagt zich ook af langs welke meetlat je rechtbanktekeningen dan zou moeten leggen. "Ga je de verdachte ernaast houden om te bepalen: dit lijkt wel of niet?" Het kan niet de bedoeling zijn, zegt ze, dat ze komt met beelden die feitelijk onjuist zijn.
Een rechtbanktekenaar komt volgens Urban wel vaker op een onhandige plek terecht in de rechtbank. Soms zijn er volgens haar omstandigheden die daartoe leiden, bijvoorbeeld tijdens de coronaperiode. "Maar het argument waarmee het wordt gedaan, dat is waar het schuurt. Dat grijpt in op je journalistieke vrijheid."
"De tekenaar is al snel de klos", zegt Urban. Volgens haar worden tekenaars al snel als onbelangrijk gezien. Heleen van den Broek herkent dat ook: "Er wordt niet of nauwelijks rekening gehouden met tekenaars."
Hoewel Van den Broek haar werk vandaag wel kon doen in de rechtbank, werd het door het verzoek van de rechter wel bemoeilijkt. "De openbaarheid is een groot goed. Wat is het volgende?", vraagt Petra Urban zich af.
De rechtbank Groningen was niet beschikbaar voor een reactie.
