Schakers maken meer fouten als de luchtvervuiling hoog is, blijkt uit een internationaal onderzoek. Maar niet alleen schakers hebben hier last van, luchtvervuiling heeft een negatief effect op alle intensief denkende mensen.
"Als mensen worden blootgesteld aan hogere niveaus van luchtverontreiniging, maken ze meer en grotere fouten", vertelt onderzoeker Juan Palacios aan The Guardian. Palacios is econoom aan het Massachusetts Institute of Technology en bestudeerde de prestaties van 121 schakers die in 2017, 2018 en 2019 in Duitsland meededen aan toernooien. De resultaten werden gepubliceerd in het tijdschrift Management Science.
Zetten vergeleken
De schakers deden in de toernooien meer dan 30.000 zetten. Om de kwaliteit van de gespeelde partijen te analyseren, gebruikten de onderzoekers computermodellen. Ze vergeleken de zetten van de spelers met de meest optimale zetten die door de schaakrobot Stockfish werden berekend.
Op de locaties van de toernooien werden sensoren geplaatst om de luchtkwaliteit te meten. Elk toernooi duurde acht weken, dus kregen de spelers met verschillende luchtomstandigheden te maken.
De onderzoekers ontdekten dat bij een kleine toename van fijnstof de kans dat schakers een fout zouden maken met 2,1 procentpunten toenam, en de omvang van die fouten met 10,8 procent.
Thuis lucht meten
De studie was gericht op schakers, maar niet alleen schakers presteren minder als de luchtkwaliteit slechter is, constateren de onderzoekers. Volgens hen impliceert het onderzoek dat iedereen die hard moet nadenken in een omgeving waar de luchtkwaliteit slecht is, hier last van heeft. Een slechtere luchtkwaliteit heeft invloed op het denkgedrag en dat kan zelfs economische gevolgen hebben, beweert Palacios.
"Veel schakers hebben thuis een apparaat om de luchtkwaliteit te meten", weet Peter Doggers van schaaksite Chess.com. Dat is volgens hem twee jaar geleden begonnen als gimmick. "Een van de sponsors van een toptoernooi was het Noorse bedrijf Airthings, ze maken luchtkwaliteitsmeters die je thuis kunt neerzetten. Alle spelers die meededen aan het toernooi kregen zo'n apparaatje thuis."
Mondkapjes ook nadelig
Af en toe stuurden spelers er een tweet over, maar meer dan dat was het volgens Doggers niet. Toch is hij niet verrast door de uitkomst van het onderzoek. "Een Australische schaakgrootmeester en econoom deed een onderzoek naar de prestaties van schakers met en zonder mondkapjes op", zegt Doggers. Hij doelt op een onderzoek van de Universiteit van Queensland.
Voor en tijdens de pandemie vergeleken ze drie miljoen schaakbewegingen bij duizenden spelers die wel of juist geen mondkapje droegen. Uit dit onderzoek blijkt dat het dragen van een mondkapje de gemiddelde kwaliteit van de beslissingen van de schakers verlaagde. Tijdelijk, want het effect was na vier tot zes uur niet meer zichtbaar.
"Schakers lenen zich goed voor dit soort wetenschappelijke onderzoeken", legt Doggers uit. Schaakbewegingen zijn goed meetbaar om cognitieve prestaties te onderzoeken vanwege de patroonherkenning, het rekenen, het geheugen en het probleemoplossend denken dat bij schaken komt kijken.
