Kritiek op OM om oppakken activisten: 'Demonstratierecht niet kortwieken'

"Ik denk echt dat het OM hier een verkeerde weg is ingeslagen", zegt Jan Brouwer, hoogleraar Algemene Rechtswetenschap aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Behalve Brouwer uit ook mensenrechtenorganisatie Amnesty International forse kritiek op het OM, dat vandaag wel zag hoe het gebiedsverbod voor één van de opgepakte activisten door de rechter overeind werd gehouden. 

Eerder spraken de directeuren van organisaties Oxfam Novib, Greenpeace en FVN en tientallen andere maatschappelijke organisaties hun steun uit aan de demonstratie, die voor morgen gepland staat. 

Strafbaar

Het OM hield de zes activisten aan, nadat vorige week al een man was aangehouden wegens het oproepen tot de demonstratie. Volgens het OM valt de blokkade van de A12 niet onder het demonstratierecht, en is de blokkade, en daarmee het oproepen ertoe, strafbaar. 

"Deze opstelling van het OM doet geen recht aan de betekenis en het belang van het demonstratierecht", laat een woordvoerder van Amnesty weten aan RTL Nieuws. Volgens Amnesty moet elke vorm van ingrijpen bij een vreedzame demonstratie strikt getoetst worden. Zo moet de overheid zich afvragen of ingrijpen noodzakelijk is, de ingreep een legitiem belang dient, en of het middel in verhouding staat tot het doel. 

Het OM zegt dat de arrestaties hebben plaatsgevonden omdat met de blokkade de verkeersveiligheid in gevaar komt, maar volgens Amnesty had ook anders kunnen worden ingegrepen: "In dit geval, nu er ondanks de voorzorgsmaatregelen van de demonstranten zorgen zijn voor een mogelijke onveilige verkeerssituatie, kan het verkeer bijvoorbeeld gereguleerd of omgeleid worden. Als het gaat om de preventieve arrestaties is dat glashelder: dat is een paardenmiddel."

Amnesty stuurt waarnemers

Om te controleren of de rechten van demonstranten worden nageleefd, stuurt Amnesty morgen onafhankelijke waarnemers naar het protest.

Ook hoogleraar Jan Brouwer kraakt de handelswijze van het Openbaar Ministerie. "Ik vind het gevaarlijk als het OM gaat beoordelen dat aankondigingen van demonstraties een vorm van opruiing zijn", zegt Brouwer.

"Het demonstratierecht is een belangrijk grondrecht, dat minderheden in de gelegenheid stelt om zaken onder de aandacht te brengen die niet op de agenda van de politiek staan", stelt de hoogleraar. "Dat moet je niet op deze manier willen kortwieken."

Premier Rutte wilde in zijn wekelijkse persconferentie geen commentaar geven op de kritiek. "Dat is een beslissing van het OM, en daar wil ik niet intreden. In de scheiding der machten kies ik ervoor dat ik daar geen commentaar op geef."

Blokkade gaat door

Extinction Rebellion heeft vandaag met de gemeente Den Haag en het OM gesproken over het faciliteren van een vreedzame demonstratie op de A12, zo laat de actiegroep weten. Die gesprekken hebben niets opgeleverd. De actievoerders laten weten hun plan om de snelweg te blokkeren te zullen doorzetten. 

Een afschrikkende werking lijkt de arrestatie van de activisten niet te hebben. Extinction Rebellion verwacht morgen tussen de 1000 en 1100 demonstranten bij de blokkade, en nog eens enkele honderden bij een tweede demonstratie, verderop in Den Haag. 

Volgens een woordvoerder van de actiegroep hebben de arrestaties van gisteren niet geleid tot afmeldingen voor de blokkade, maar juist tot nieuwe aanmeldingen en steunbetuigingen. 

Maatregelen

Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie in Den Haag kon vandaag niet zeggen of het feit dat het OM de blokkade als strafbaar beschouwt, betekent dat alle deelnemers aan de blokkade zullen worden aangehouden.

Of er morgen maatregelen worden getroffen om de veiligheid rondom de geplande demonstratie te waarborgen, is eveneens onduidelijk. De Gemeente Den Haag wil daar niets over kwijt.