De regering in Denemarken wil een nationale feestdag afschaffen, om extra geld te verdienen, dat vervolgens gebruikt zou moeten worden voor extra defensie-uitgaven vanwege de oorlog in Oekraïne.
Volgens de Deense premier Mette Frederiksen verdient Denemarken 430 miljoen euro wanneer het Store Bededag, de Grote Gebedsdag, afschaft. Er is een wetsvoorstel ingediend om de religieuze feestdag per 2024 op te heffen.
Frederiksen zegt dat het verdiende bedrag hard nodig is het defensiebudget op te krikken. Dat zou sinds de oorlog in Oekraïne urgent zijn geworden.
Nationaal product hoger
Store Bededag is een feestdag van de Deense Volkskerk, die sinds 1686 gevierd wordt op de vierde vrijdag na Pasen. Net als bij sommige Nederlandse feestdagen is voor veel mensen de religieuze betekenis van ondergeschikt belang: het is vooral een extra vrije dag.
Hoogleraar economie Sweder van Wijnbergen vindt de motivatie 'kul', maar legt uit dat er met het plan wel degelijk geld te verdienen valt: "Als een heel land een dag extra werkt, gaat het nationaal product omhoog met grofweg 0,03."
Ook Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), erkent dat de aanpassing geld in het laadje brengt. "Wij bekijken elk kwartaal de cijfers voor de economische groei, en daarbij houden we rekening met het aantal werkdagen. Omdat Pasen bijvoorbeeld niet altijd in hetzelfde kwartaal valt. We houden er ook rekening mee als feestdagen, zoals Kerstmis, in het weekend vallen."
500 miljoen euro
Het CBS heeft daaruit een vuistregel gedestilleerd, rekent Van Mulligen voor: een extra dag levert ongeveer 0,25 procentpunt aan economische groei op. "Bij een Bruto Binnenlands Product van grofweg 800 miljard euro in Nederland, heb je het dan over ongeveer 500 miljoen euro."
Volgens Sweder van Wijnbergen draait een deel van de economie ook op vrije dagen sowieso door, zoals de levering van energie en de inzet van bijvoorbeeld politie en zorgpersoneel. "Maar een groot deel valt stil. Schaf je de feestdag af, dan produceer je meer, en je verkoopt meer, en mensen verdienen meer loon of inkomsten. Voor de overheid betekent dat extra belastinginkomsten op de extra inkomsten. En meer btw-inkomsten. Dus ja, een land verdient daarmee geld."
In Nederland kunnen we ook best een feestdag of twee missen, vindt de econoom. "Ik heb de helft van mijn carrière in Amerika gewerkt, daar heb je tien vrije dagen. In Nederland een stuk of dertig, inclusief vakantiedagen. Als je de rest van de wereld als maatstaf neemt, heeft Nederland erg veel vrije dagen. Aan de andere kant: we vinden vrije tijd belangrijk. Schaf je feestdagen af, dan verdien je weliswaar meer, maar tast je van veel mensen hun welzijn aan."
Bovendien is de motivatie wankel, vindt Van Wijnbergen: "De oorlog in Oekraïne is een tijdelijk argument. Daarvoor willen ze nu een structurele maatregel nemen. Ik zou zeggen: dan kun je beter op een andere manier geld vrijmaken."
Tweede pinksterdag
Mocht Nederland Denemarken toch volgen, heeft de econoom dan suggesties? "Dingen zoals Pasen, Hemelvaart en Pinksteren zijn intussen wel wat achterhaald, geloof ik."
CBS-econoom Van Mulligen noemt 'de feestdagen die op weekdagen vallen' het meest lucratief. "Dus tweede pinksterdag, tweede paasdag en Hemelvaart. Maar dat zullen de horeca en de mensen van de meubelboulevards wel niet zo leuk vinden. Als Nederland dit ook wil, krijg je een erg roerige discussie. Ik geloof niet dat ik sta te springen om me daarin te mengen."
