Een 38-jarige man die in 2019 als asielzoeker vanuit Syrië naar Nederland kwam, wordt ervan verdacht een leidinggevende functie te hebben vervuld bij de veiligheidsdienst van terreurorganisatie IS. In vergelijkbare gevallen in het verleden volgde ontdekking vaak na een tip uit het buitenland, weet criminoloog Maarten Bolhuis.
Bolhuis is verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij is deskundig op het gebied van vluchtelingen met een 1F-status. Dat zijn vluchtelingen die worden verdacht van oorlogsmisdrijven en daarom geen recht hebben op asiel.
RTL Nieuws vroeg de criminoloog hoe opmerkelijk het is dat iemand die door de asielprocedure is gekomen, er nu van wordt verdacht een aanzienlijke rol te hebben gespeeld binnen terreurorganisaties.
Afhankelijk van eigen verhaal
Bolhuis: "Als een asielzoeker naar Nederland komt, zoals deze man in 2019, weet je in de meeste gevallen niets over hem. Je bent vaak volledig afhankelijk van wat die persoon zelf vertelt. Het wordt lastig als hij bewust zijn mond houdt over bepaalde dingen en een goed verhaal heeft over wie hij is en wat hij de afgelopen jaren heeft gedaan."
De immigratiedienst probeert wél altijd een beeld te krijgen van iemand die in Nederland asiel aanvraagt, zegt Bolhuis. "Is de persoon vindbaar op social media? Wat is er te zien op eventuele foto's online of in de telefoon van de asielzoeker? Maar als je actief ervoor zorgt dat je onvindbaar bent en weinig verklaart, wordt het moeilijk."
1F: de uitgebreide procedure
Asieladvocaat Wil Eikelboom: "Als duidelijk is of wordt dat iemand in het land van herkomst in het leger of bij een groepering zat, wordt na de eerste screening een meer uitgebreide 1F-procedure gestart."
Het is onduidelijk of dat hier is gebeurd, maar de bewijslast voor de IND is laag, zegt Eikelboom. "Alleen al vermoedens van ernstige misdrijven zijn genoeg om asiel te weigeren."
Hij voegt daaraan toe dat het onmogelijk is de achtergrond van elke asielzoeker te checken. Daardoor is het mogelijk dat mensen in de asielprocedure worden opgenomen die wel degelijk iets op hun kerfstok hebben.
Wanneer justitie de man – die sinds 2020 in Arkel woonde – op het spoor kwam, is niet bekend. Het OM vermoedt dat de nu opgepakte Syriër veiligheidschef was bij IS tussen 2015 en 2018. Daarvoor zou hij hetzelfde gedaan hebben bij Jabhat al-Nusra. Beide posities zou hij hebben bekleed in en rond het vluchtelingenkamp Yarmouk in het zuiden van de Syrische hoofdstad Damascus.
Hoe zijn dagelijkse takenpakket eruitzag, is nog onduidelijk. Wel verdenkt het OM hem van oorlogsmisdaden. En daar zijn in het verleden weleens asielzoekers voor berecht in Nederland.
Bolhuis noemt Ahmad Al K. Hij kwam in 2013 naar ons land. Hij woonde in het Zeeuwse Kapelle toen hij in 2019 werd opgepakt. Hij werd in 2021 veroordeeld tot twintig jaar cel voor zijn rol bij de executie van een Syrische soldaat. Bolhuis: "Hij stond op een video die online werd gevonden. Daarop was te zien dat hij één van de mannen was die kogels afvuurden op de soldaat."
Ook een andere Syrische asielzoeker werd veroordeeld voor oorlogsmisdaden. Ook dat gebeurde in 2021. "Hij kreeg zes jaar cel. Ook van hem was een filmpje gevonden, waarin hij tegen dode lichamen schopte."
Hoewel informatie vergaren lastig is, is het dus niet onmogelijk om tot een veroordeling te komen. Meestal begint een verdenking door informatie uit het buitenland, stelt de criminoloog. "Vaak kloppen inlichtingendiensten, politie of justitie vanuit het buitenland hier aan. Bijvoorbeeld omdat er een onderzoek loopt naar iemand, waarin dan iemand anders naar voren komt die hier verblijft."
De 37-jarige man die is opgepakt in Arkel, wordt vrijdag voorgeleid aan de rechter-commissaris in Den Haag. Hij hoort dan of hij langer vast moet blijven zitten. Zijn buren reageerden vandaag met stomheid geslagen op de aanhouding, zoals te zien is in deze video:
