Neem geen risico en breek de andere zestien windmolens van hetzelfde type af. Dat is het advies van emeritus hoogleraar windenergie Gerard van Bussel na het incident in Zeewolde, Flevoland. Daar brak gisteren een windturbine af. Vattenfall laat weten dat de molens – van een ouder type uit 1998 – dit jaar sowieso al zouden verdwijnen.
De brokstukken lagen gisteren over honderden meters verspreid, nadat de volledige bovenkant van een windmolen afbrak en naar beneden kwam. Vermoedelijk was harde wind de boosdoener. Wanneer het precies misging is onduidelijk, maar dinsdagavond rond 23.00 uur viel de molen al stil door een foutmelding.
"De brokstukken worden op dit moment geborgen", vertelt Vattenfall-woordvoerder Robert Portier vandaag. "Ik sta er nu naar te kijken. De resten worden opgeslagen." Bekijk hier beelden van de ravage in Zeewolde:
Grote ravage: wind blaast windmolen in Zeewolde omver
Extern onderzoek
Het is nog onduidelijk wat er misging met de molen, geeft Portier aan. "Wij willen dat uiteraard ook heel graag weten. Een extern bedrijf zal dat voor ons gaan onderzoeken."
Welk bedrijf dat gaat doen en hoe dat onderzoek er exact uit gaat zien, weet de woordvoerder niet. "Maar wij hebben die expertise in elk geval niet in huis. Specialisten zullen de brokstukken bekijken. Ze zullen ongetwijfeld ook de data bekijken die zo'n windmolen uitspuwt: hoeveel stroom heeft 'ie geproduceerd? Wat is er te zeggen over trillingen?"
Gisteren gaf Vattenfall al aan dat de 16 molens – van hetzelfde type en bouwjaar dus – uit voorzorg waren stilgezet. En ook vandaag draaien de wieken niet. Of dat wel nog gaat gebeuren, is onbekend. "Het is een oud park. Het stond al op de planning om het later dit jaar af te breken. Of dat nu eerder gebeurt, is nog afwachten."
In 2018, toen de turbines 20 jaar oud waren, is er een keuring geweest. Dat moet bij de leeftijd, schrijft een speciale richtlijn in de branche voor. Er wordt dan bekeken of de windturbine nog langer mee kan. Dat was toen het geval.
Controle in december
Afgelopen december is de molen die afbrak ook nog aan een controle onderworpen. Toen wees volgens Portier niets op acuut gevaar. "Er waren wat kleine punten, maar dat is altijd zo. Vergelijk het met een oudere auto die een APK ondergaat."
De recente controle werd uitgevoerd door een gecertificeerd extern bedrijf. Of de mogelijk bestaat dat bij de controle iets over het hoofd is gezien, wil Portier niets zeggen. "Natuurlijk willen we weten of dit voorkomen had kunnen worden. Maar ook als je alle regels- en richtlijnen volgt, kan naderhand iets mis gaan. Dit is niet het moment om met de vinger te wijzen."
Ook na een gedegen controle kan op elk moment 'iets mis gaan met de techniek', zegt Rik Harmsen van de branchevereniging, de Nederlandse WindEnergie Associatie.
Maar uitzonderlijk is een incident als dit zeer zeker. De brancheorganisatie is dan ook 'geschrokken', zegt hij. "Dit gebeurt zeer zelden. Er zijn in het verleden wel wat kleinere incidenten geweest, waarbij bijvoorbeeld een kleiner deel afbreek. Maar nu kwam de hele gondel naar beneden. Dat geeft uiteraard meer schade en meer risico."
Zoals een APK
Ook Harmsen refereert aan de richtlijn die er bestaat voor windmolens vanaf 20 jaar. "Zoals bij een apk moet dan een heel aantal punten worden nagelopen. Daar kan uitkomen dat de molen nog een paar jaar door kan, eventueel na aanpassingen. Of dat er voor zoveel geld aan gesleuteld moet worden, dat de molen economisch total loss is. Dan wordt-ie afgebroken."
Hij vervolgt: "Vattenfall geeft nu dus aan dat er net een controle geweest is waar niks acuuts uitkwam. Dat maakt het extra vervelend. We moeten afwachten wat uit het onderzoek komt."
Reden tot grote zorgen over andere windmolens is er volgens hem vooralsnog niet. "Het punt blijft: dit gebeurt vrijwel nooit."
Toch is hoogleraar windenergie Gerard van Bussel van de TU Delft van mening dat de 16 andere molens van hetzelfde type in Zeewolde beter niet meer gebruikt kunnen worden. "Die zijn allemaal 24 jaar oud. Ze hebben ook allemaal evenveel wind te verduren gehad, omdat ze op dezelfde plek staan. Ik zou er geen risico's meenemen en de hele rij nu weghalen."
Ook in 2006
In 2006 was langs dezelfde dijk in Zeewolde een windmolen geknakt. Het ging om hetzelfde type, uit hetzelfde bouwjaar. "Het gebeurde ook bij ongeveer dezelfde windsnelheid als het ongeluk van gisteren", volgens Van Bussel.
De hoogleraar geeft aan niet te willen speculeren over wat er gisteren precies misging. "Dat moet onderzoek uitwijzen."
Wat in 2006 de oorzaak was, is wél duidelijk geworden, vertelt de expert. Hij legt uit dat hoe harder het gaat waaien, hoe meer energie dit specifieke type windturbine opwekt. Tot een maximum van 1 megawatt.
"Meer energie mogen de wieken niet uit de lucht halen want dat kan de generator niet aan. Bij ongeveer windkracht 6 en hoger horen de wieken constant 1 megawatt te produceren."
En daar ging het in 2006 mis: "Door de extra energie gingen de wieken trillen. Normaal zou de molen zichzelf dan moeten uitschakelen. In dat proces is toen iets misgegaan."
Type komt weinig voor
Maar nogmaals, of ditzelfde deze week ook gebeurde, is onbekend. "Dat is volledig speculeren. Het enige dat vatstaat is dat het gaat om hetzelfde type molen, op dezelfde plek, bij dezelfde windsnelheid."
Volgens Van Bussel zijn van dit specifieke type maar ongeveer 40 exemplaren gebouwd. "Daarna werd de fabrikant overgenomen door een Deens bedrijf, dat een eigen type had."
Hij verwacht niet dat er – buiten de 16 stuks die Vattenfall voorlopig buiten bedrijf heeft gesteld – nog veel over zijn in Nederland. "Ik gok dat dat helft van die ongeveer 40 eerder al afgebroken is, omdat het om oudere molens gaat."
Wanneer Vattenfall meer weet over de oorzaak van het incident in Flevoland, is niet bekend.
