Ook al lijkt corona in Nederland meer en meer in de vergetelheid te raken, de pandemie is nog niet voorbij. Dat laten de oplopende cijfers in China wel zien. Daar heeft een versoepeling van de regels gezorgd voor een gigantische toename in het aantal besmettingen en doden. Moeten we ons in Nederland zorgen maken?
Eerst even een wat beter beeld van de situatie in China. Daar zijn sinds begin deze maand, na hevige protesten, versoepelingen doorgevoerd in het coronabeleid van het land.
1. Wat is de huidige situatie in China?
De besmettingen in China lopen in rap tempo op. Tot een maand geleden werd iedereen die besmet was gedwongen in quarantaine geplaatst. "Dat systeem is nu volledig losgelaten en dat is echt moeilijk te bevatten", zegt China-correspondent Roland Smid.
Ook hij zit momenteel thuis in isolatie omdat hij positief heeft getest. "Maar dat is op eigen initiatief. De testvereisten in China zijn losgelaten. Daardoor zijn er ook geen betrouwbare cijfers meer. We kunnen slechts afgaan op het beeld dat we op straat en social media zien. En als ik dan bijvoorbeeld mijn eigen tijdlijn bekijk, zie ik dat die voor 50 procent is gevuld met foto's van positieve zelftesten. Social media worden overspoeld met berichten over covid en ook in mijn directe omgeving hebben veel mensen het."
Dat de besmettingen oplopen, wordt ook opgemerkt in de Chinese ziekenhuizen en crematoria:
Angst voor corona groeit in China: 'Miljoen doden verwacht'
Tegelijkertijd laten de officiële cijfers een ander beeld zien. "China meldt weinig doden. Maar dat druist echt in tegen de dagelijkse realiteit: de crematoria draaien hier overuren", zegt Smid.
2. Hoe beleeft de Chinese bevolking de huidige ontwikkelingen?
Onafhankelijke onderzoekers voorspellen dat China tot één miljoen doden kan verwachten als gevolg van corona. Dat bericht hebben de Chinezen niet meegekregen, maar toch zit de angst er goed in. Drie jaar lang heeft Peking verteld hoe gevaarlijk corona is en dat andere landen het allemaal verkeerd doen.
"Nu corona door het land raast, maakt men zich wel zorgen hier", zegt Smid. "Vooral ouderen lopen risico. Veel van hen zijn niet gevaccineerd, dus er is ook flink wat bezorgdheid onder Chinezen over hun ouders en grootouders."
De run op apotheken is dan ook gigantisch. "Ibuprofen, paracetamol, hoestdrankjes. Het is allemaal uitverkocht en de meeste mensen blijven zoveel mogelijk binnen", besluit Smid.
3. Is er door deze ontwikkelingen ook een risico voor Nederland?
Dat is in deze fase nog moeilijk te zeggen, zegt viroloog Eric Snijder van het Leids Universitair Medisch Centrum. "Helemaal in het begin van corona hebben we gezien dat het virus zich binnen no-time wereldwijd kan verspreiden, bijvoorbeeld door het internationale vliegverkeer. Er zijn nu geen beperkingen daarop, dus dat zal nu niet anders zijn. Maar het precieze gevaar laat zich op dit moment niet voorspellen."
Volgens Snijder is het onvermijdelijk dat een eventuele nieuwe variant vanuit China ook in Nederland komt. "Het monitoren in China wordt steeds verder beperkt. Het is dus maar de vraag of een nieuwe variant op tijd wordt opgemerkt. Die kans is niet zo groot. En dan is die mutatie maar één vlucht verwijderd van ons land."
4. Hebben we iets aan de huidige vaccins als er een nieuwe uitbraak komt?
Als er een nieuwe golf in Nederland komt valt niet uit te sluiten dat er weer een update van het vaccin nodig is, zegt Snijder. "Tegelijkertijd zien we dat de bereidheid tot vaccineren steeds verder daalt. Dat kan ook wat doen met de beschermingsgraad en hoe het virus dan kan rondrazen onder de bevolking. En dat is niet positief."
"De laatste vaccinatie beschermde ook tegen de vroege omikronvariant, maar zo'n virus ontwikkelt zich ondertussen weer verder", geeft Snijder aan. "Er is dan nog wel wat overlap, dus er zijn ook zeker nog goede elementen in het vaccin. Maar bij een nieuwe variant of mutatie zouden die vaccins mogelijk weer moeten worden aangepast."
Ook speelt de persoonlijke geschiedenis van iedereen een rol. Zo heeft de ene persoon bijvoorbeeld alle vaccinaties gehaald en is die ook al eens besmet geweest, terwijl een andere persoon mogelijk alleen de eerste twee rondes zich heeft laten vaccineren. "Ook dat speelt mee in hoeveel invloed een vaccin nu heeft. Het goed meten van de impact van vaccins op de laatste varianten wordt daardoor steeds lastiger. We kunnen dus ook niet precies zeggen wat de vaccins van nu betekenen voor eventuele nieuwe varianten."
5. Wat hebben we geleerd van de uitbraken in de afgelopen jaren?
Een nieuwe variant die vanuit China naar Nederland komt, zou niet de eerste zijn. De afgelopen jaren hebben we verschillende varianten en mutaties van het coronavirus gezien. Volgens Snijder heeft de afgelopen tijd ons vooral geleerd dat internationale samenwerking belangrijk is.
"Transparante communicatie over het aantal besmettingen en de ontwikkelingen in een land zijn belangrijk voor de rest van de wereld. Dat is niet altijd en overal even goed gegaan."
Ook kan de voorbereiding en het monitoren beter, volgens de viroloog. "We hadden eerder deze eeuw een coronavirus, Sars-1. In de jaren daarna hadden we ons beter kunnen voorbereiden op deze virussen. Daar hebben we wel wat steken laten vallen. We hadden bijvoorbeeld veel meer geneesmiddelen kunnen hebben bij het begin van deze pandemie. Maar je moet daar wel in willen investeren. Dat gebeurt vaak pas als het al te laat is."
Wel zijn er in de afgelopen jaren ook virusremmers tegen corona ontwikkeld. In Europa zijn die nog weinig gebruikt, maar volgens Snijder zouden die ook een rol kunnen spelen bij een eventuele nieuwe uitbraak. "In een crisissituatie zou je hieraan kunnen denken. Het nadeel is wel dat ze redelijk vroeg in de besmetting moeten worden toegediend. Dus de besmetting moet vroeg worden opgemerkt en je moet genoeg virusremmers op voorraad hebben. Daar zitten misschien nog wat praktische complicaties, maar dat zou op te lossen moeten zijn."
