Burgers en maatschappelijke organisaties eisen bij het gerechtshof in Den Haag dat er een totaalverbod komt op het gebruik van raciale kenmerken bij identiteitscontroles. De Koninklijke Marechaussee selecteert bij grenscontroles niet puur op huidskleur en ras, zegt landsadvocaat Cécile Bitter, maar dat gaat de partijen niet ver genoeg.
De marechaussee controleert onder meer op vliegvelden en in treinen, om illegale immigratie en grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden. In september vorig jaar oordeelde de rechtbank dat huidskleur een rol mag spelen bij de beslissing van de marechaussee om iemand uit de rij te halen en te controleren, omdat ook andere factoren worden meegewogen. Daarop gingen onder andere Amnesty International, RADAR en een aantal burgers in hoger beroep.
Pijn, verdriet en verontwaardiging
"Deze uitspraak heeft bij mij en miljoenen andere Nederlanders gezorgd voor pijn, verdriet en verontwaardiging", zei Mpanzu Bamenga tijdens de behandeling van het hoger beroep. Het voormalig gemeenteraadslid van D66 in Eindhoven werd in 2018 door de marechaussee uit de menigte gehaald tijdens een controle op Eindhoven Airport, volgens hem puur op basis van zijn huidskleur.
"Met de uitspraak van de rechtbank wordt de illusie dat de Nederlander wit is, in stand gehouden", zei Bamenga. "De rechtbank was nog niet klaar voor een algemeen verbod op het selecteren van etnische uiterlijke kenmerken. We hopen dat het hof er vandaag wel klaar voor is."
De advocaten van de eisende partijen stellen dat de gangbare praktijk 'persoonlijke en maatschappelijke schade oplevert'. "Wie eruitziet als Nigeriaan of Vietnamees, is mogelijk geen echte Nederlander. Dat is de boodschap die publiekelijk wordt geuit. Dat is vernederend. Deze mensen worden gedegradeerd tot tweederangsburgers", zei advocaat Thijs van Aerde.
Andere signalen
Volgens de marechaussee is er geen sprake van etnisch profileren. De controles worden gebaseerd op analyses over migratiestromen en risico's van mensensmokkel, zegt de landsadvocaat. "Mensen mogen niet aan een controle worden onderworpen vanwege hun huidskleur. Etniciteit mag niet de enige indicator zijn."
Voorbeelden van andere signalen kunnen risicovluchten zijn of treinritten waar statistisch veel illegale immigranten meereizen. Maar bijvoorbeeld ook plekken langs de snelweg waar 's nachts Vietnamese vluchtelingen in vrachtwagens klimmen om de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk te maken.
Het hof doet op 14 februari uitspraak.
