Van dynamo tot geïntegreerde verlichting op de e-bike: het fietslicht heeft zich in de afgelopen jaren behoorlijk ontwikkeld. Toch krijgt één op de vijf fietsers in het donker nog steeds een ongeluk, vaak door het ontbreken van een goed werkend fietslicht. Hoe kan dat?
Het gaat al de goede kant op met het gebruik van fietsverlichting. In 2003 had nog minder dan de helft van de fietsen functionerende voor- en achterverlichting, nu is dat bijna 80 procent.
Met de winter in aantocht en de vele lange donkere dagen wordt het gebruik ervan weer steeds belangrijker. Niet voor niets wordt daarom elk jaar campagne gevoerd om mensen bewust te maken van het belang van een fietslicht. "We voeren al sinds de jaren 60 campagne", zegt woordvoerder van Veilig Verkeer Nederland (VVN) Rob Stomphorst.
Vanzelfsprekend of niet?
Waarom is fietsverlichting zo belangrijk? Het antwoord lijkt een open deur. "Je wilt in het verkeer worden gezien als fietser, anders is het gevaarlijk", zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. Maar juist in het vanzelfsprekende van dat antwoord zit de crux van het probleem. "Mensen denken dat ze toch wel worden gezien omdat er straatverlichting is. Ze hebben geen idee hoe riskant het is om zonder verlichting te fietsen."
We hebben de afgelopen decennia flink wat ontwikkelingen meegemaakt op het gebied van fietsverlichting. Volgens Kees Bakker, consumentenvoorlichter van de Fietsersbond, zijn er drie belangrijke ontwikkelingen aan te wijzen. De eerste is: het vervangen van de gewone banddynamo voor de naafdynamo. "Deze naafdynamo gaat veel minder snel kapot, biedt minder weerstand en maakt geen lawaai", zegt hij.
Minder snel kapot
Daarnaast zijn de halogeenlampjes vervangen door ledlampjes. "Deze zijn een stuk efficiënter", zegt Bakker. "Ook heb je minder energie nodig om ze te laten branden. En gaan ze veel minder snel kapot."
De derde ontwikkeling is de komst van de e-bikes met geïntegreerde verlichting. "Je hebt dan altijd een accu bij je waarop je de lamp kunt aansluiten." Ook Stomphorst van VVN is enthousiast over de e-bikes en hun fietsverlichting. "Het belangrijkste is dat de vaste verlichting in orde is. Door de e-bikes is dat al heel erg verbeterd."
Zelfoverschatting
Dus je zou denken: iedereen rijdt tegenwoordig met goede en moderne fietsverlichting door zijn dorp of stad, dat leidt tot minder fietsongelukken in het donker. Volgens Bakker kun je dat niet zo stellig zeggen. "Ja, misschien is dat zo. Maar eigenlijk kunnen we niet precies zeggen hoeveel fietsongelukken door verlichting worden voorkomen. Ook andere oorzaken kunnen een rol spelen, zoals alcoholgebruik of slechter zien van automobilisten."
En stel, er worden daadwerkelijk fietsongelukken voorkomen door het gebruik van verlichting, dan moeten we ook naar ons gedrag kijken. Althans, dat stelt verkeerspsycholoog Tertoolen. "Zelfoverschatting in het verkeer zorgt er nog veel te vaak voor dat we onverschillig zijn als het gaat om het gebruik van een fietslicht", zegt hij.
"Wij als mensen zijn vanaf de geboorte uitgerust met een gezonde dosis zelfoverschatting. Dat is nuttig, omdat hiermee depressies worden voorkomen. Maar in het verkeer is het heel gevaarlijk, omdat het leidt tot nonchalant gedrag. Geen belang hechten aan zoiets essentieels is vaak de reden dat het fout gaat."
Risico's onderschatten
Daarbij speelt ook mee dat wij mensen risico's onderschatten. "Het meest noodlottige in het verkeer is dat je je eigen kunnen overschat en de risico's onderschat. Dat proces wordt nog eens versterkt door je eigen referentiekader. In de meeste gevallen gaat het namelijk goed als je op de fiets stapt zonder licht. Je wordt dus telkens bevestigd in het feit dat het prima kan, fietsen zonder licht. Totdat het een keer fout gaat."
