Wie een rondje door een gemiddelde stad loopt ziet volle restaurants. Ook concertzalen en theaters zijn vaak uitverkocht. Ondanks de hoge inflatie en energietarieven, lijkt het alsof een grote groep mensen genoeg te besteden heeft. Maar is dat ook zo?
"De bekende spelers en gezelschappen zijn meteen uitverkocht", vertelt Leontien Lems van Stadsschouwburg Utrecht. "Theaterliefhebbers nemen minder risico, ze kopen voornamelijk kaarten van bekende namen van wie ze een leuke avond verwachten."
Kaarten voor meer experimentele voorstellingen verkopen minder goed. De schouwburg zit op 80 procent van de bezoekersaantallen, vergeleken met 2019. "Maar dat was een topjaar."
'Groei door hogere prijzen'
Ook in de horeca lijkt het een stuk beter te gaan. De omzet van de horeca is in het derde kwartaal dit jaar met bijna 22 procent gestegen vergeleken met vorig jaar, toen er nog coronamaatregelen waren. Vergeleken met het tweede kwartaal is er ook een kleine omzetstijging te zien van bijna 3 procent, blijkt uit cijfers die het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) vandaag publiceerde.
"Er is groei, maar deels komt die groei doordat de prijzen in de horeca zijn verhoogd", zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom van het CBS. "Eerder zagen we al dat de horeca min of meer terug was op het niveau van voor corona."
'Wel omzet, niet genoeg winst'
Goede cijfers, zo lijkt het. Toch moet volgens Koninklijke Horeca Nederland (KHN) een flinke kanttekening bij de cijfers worden geplaatst. "Het omzetherstel ging na het loslaten van de coronamaatregelen inderdaad snel", zegt een woordvoerder. "Maar uit die omzet komt vaak niet genoeg winst om te investeren of om betalingsachterstanden in te lopen."
De inkoopprijzen stijgen, net zoals de personeels- en energiekosten. "Daarnaast zien we vaak dat door personeelskrapte een bepaald gedeelte van een horecazaak dicht wordt gelaten. Restaurants bieden geen lunch meer aan of sluiten een extra dag per week." Zo lijkt het goed te gaan, maar dat beeld kan vertekend zijn.
Hoge coronaschuld
Volgens KHN nemen de zorgen onder horecaondernemers toe. Dat komt onder meer door de torenhoge inflatie, grote personeelstekorten en consumenten die minder geld uitgeven. "Daarnaast kampen veel ondernemers met een hoge coronaschuld die moet worden afgelost, terwijl ze nog niet financieel zijn hersteld van de coronaperiode."
Mocht er rond de feestdagen dus een mooie omzet worden gedraaid, dan zorgt die volgens KHN niet per definitie voor een hogere winst.
'Wij merken niks van inflatie'
Even naar een andere sector: de concerten. Er was een stormloop op de kaarten van Coldplay. De vier shows die volgend jaar in de Johan Cruijff Arena zijn, waren binnen no-time uitverkocht. Hetzelfde gebeurde met het concert van Harry Styles en vele anderen. "Wij merken vooralsnog niet veel van de inflatie. De kaartverkoop van concerten neemt niet af", zegt een woordvoerder van concertorganisator Mojo.
Ondanks de stijgende prijzen blijven concertliefhebbers naar hun favoriete bands gaan, vooralsnog ook in 2023.
Toch is het leven in november een stuk duurder geworden dan vorig jaar, blijkt uit de inflatiecijfers die vandaag naar buiten kwamen. Hoeveel effect hebben de hoge energieprijzen en het dalende consumentenvertrouwen op het koopgedrag van een grote groep mensen?
Heropeningseffect
"Er is nog steeds een heropeningseffect sinds de coronamaatregelen zijn opgeheven", zegt Marieke Blom, hoofdeconoom bij ING. Daarnaast geven mensen met een hoger inkomen traditioneel meer geld uit aan zaken als horeca en concerten. "Het geld dat ze vorig jaar niet konden uitgeven, stond op hun spaarrekening en dus wordt nu meer besteed dan vorig jaar."
Daar komt bij dat mensen met een hoger inkomen minder gevoelig zijn voor de energieprijsstijgingen. "Sommige horecazaken zitten dus vol met mensen waarmee het relatief goed gaat", zegt Blom. "Terwijl we tegelijkertijd wel degelijk leven in een economie waarmee het sinds een paar maanden echt minder goed gaat."
In onderstaande video zie je hoe het komt dat de prijzen zo veel stijgen:
Wanneer komt er een einde aan de hoge inflatie?
De consument koopt per saldo een paar procent minder spullen. "Die ene winkeltas die ontbreekt of dat ene restaurantbezoek minder zie je niet als je door de stad loopt, maar er is een consumptiedaling per huishouden. Al uit zich dat voor mensen met de hogere inkomens wellicht in een keer minder uit eten dan ze gewend zijn."
Daarom verwacht Blom een milde recessie. "Er zijn grote verschillen tussen mensen die hun rekeningen niet meer kunnen betalen en de groep die meer te besteden heeft, maar de hoge prijzen voelt iedereen en veel consumenten stellen een aankoop uit."
'Geen idee hoe nieuw jaar eruitziet'
Veel huishoudens worden in november en december geholpen met de 190 euro korting op hun energierekening, maar ook dat kan per 1 januari anders zijn. "Het is lastig inschatten wat de energieprijzen gaan doen en hoeveel mensen gebaat zijn bij het energieplafond. Veel mensen weten niet wat ze in het nieuwe jaar te besteden zullen hebben en dat kan van invloed zijn op de verschillende sectoren."
Dus houden ondernemers in onder andere de horeca- en de theaterwereld hun hart vast. Zo ook Leontien Lems van Stadsschouwburg Utrecht. "We zitten in een Rijksmonument met veel ramen en ook wij wachten de energieprijzen af. Niet alleen voor onszelf, ook voor de theaterliefhebbers. We zijn aardig tevreden met hoe het nu gaat, maar hebben geen idee hoe het nieuwe jaar eruit gaat zien."
