Wel schuld, geen opzet in klaphamerzaak: 'Dit zijn de lastigste rechtszaken'

De ouders van Bram namen de urn met de as van de jongen mee naar de rechtbank in Almelo vandaag. Gisteren vertelde vader Tom tegen RTL Nieuws dat de slaapkamer van zijn overleden zoon nog intact is. Elke dag geeft hij een kushand aan de foto van Bram, aait hij over zijn lege bed. 

Verdachte Sebastiaan O. noemde het in de rechtszaal 'ontzettend verschrikkelijk wat er gebeurd is'. "Het doet nog elke dag pijn", sprak hij geëmotioneerd.

Emeritus hoogleraar strafrecht en strafprocesrecht Theo de Roos trad tijdens zijn carrière vaak op als plaatsvervangend rechter in Den Bosch. "Iedereen in zo'n rechtszaal lijdt vreselijk, de nabestaanden natuurlijk, maar ook de verdachte. Iets is jouw schuld, maar je hebt het niet zo gewild. De maximale straffen die daarop staan, zijn dan ook een stuk lager dan bij opzetdelicten."

'Om toch te knallen'

Dood door schuld, dat is waar het Openbaar Ministerie de 38-jarige Sebastiaan O. van verdenkt. Tegen de rechters vertelde de verdachte vandaag: "Wij zijn vuurwerkfanaat en knalvuurwerk mocht vorig jaar niet. Dit ding hebben we toen maar aangeschaft om toch te knallen, ook met de kinderen."

Zo'n klaphamer is een metalen constructie waarbij een hamer met kracht op een hoeveelheid explosief poeder valt. Dat veroorzaakt een harde knal.

O. noemde zichzelf 'ervaren' met de apparaten. Jaarlijks gebruikten ze een nog groter exemplaar van de buurman, vertelde hij.

In onderstaande video leggen we uit hoe klaphamers werken:

Op 15 december vorig jaar kocht O. op Marktplaats een klaphamer van iemand die hem zelf had gelast. En daarmee ging het op de laatste dag van het jaar helemaal mis. 

Na de knal vlogen stukken ijzer rond. Bram Freriks en een vriendje, die vanaf een afstandje nieuwsgierig toekeken, werden geraakt. Bram overleed onderweg naar het ziekenhuis, de andere jongen raakte zwaargewond aan zijn benen.

'Voor je eigen genot'

"Hoe haal je het in je hoofd zo'n middeleeuws apparaat te gebruiken, op een doorgaande weg met kinderen – ook die van hemzelf – eromheen? Alleen om een klap te veroorzaken, voor je eigen genot." Dat zei de vader van Bram, Tom Freriks, gisteren al. 

"Natuurlijk heeft hij niet gewild dat het zo zou aflopen, dat dat metaal bij Bram naar binnen zou schieten. Maar de gebrekkige constructie en de grote hoeveelheid klappoeder, het was onvermijdelijk dat het mis zou gaan."

O. zei tegen de rechter juist alert te zijn op veiligheid. "Ik heb de constructie wel bekeken, het zag er degelijk uit." En ook: "Ik heb geen idee hoe dit heeft kunnen ontstaan. Het had nooit mogen gebeuren."

De officier van justitie zei vandaag: "Het was roestig staal en gammel laswerk. Dat de verdachte de klaphamer er degelijk uit vond zien, valt naar de mening van het Openbaar Ministerie niet te begrijpen."

Theo de Roos: "Laat je zo'n klaphamer afgaan op een vrij veld, dan heb je een ander verhaal. Maar hier stonden mensen – kinderen- in de directe omgeving."

Ook was het gebruikte klappoeder - het bevatte teveel kaliumchloraat-  illegaal. 

De ouders van Bram hielden - zo vertelden ze gisteren - op basis van gesprekken met het OM rekening met een taakstraf als eis. Maar dat liep anders.

De Officier van Justitie: "Het OM komt tot de conclusie dat er sprake is van grove schuld. Er is sprake van een opeenstapeling van fouten en onnadenkendheden. Hier mocht een hoge mate van zorgvuldigheid worden verlangd."

Op voorhand zei de vader van Bram al: "Voor ons is geen straf hoog genoeg, want onze grootste wens komt nooit meer uit. Niemand kan toveren en Bram terugbrengen."

Wraakgevoelens

De Roos daarover: "Zulke gevoelens leven regelmatig bij nabestaanden. Ik heb levenslang en hij loopt straks vrij rond, hoor je ook vaak. Het zijn dingen die ook spelen in de hoofden van rechters, als ze uiteindelijk uitspraak doen."

Maar: "Als een rechter afstand neemt, weet die dat er soms wraakgevoelens zijn, maar dat een extra zware straf nabestaanden niet helpt. Hoe zwaarder de straf, hoe minder leed, zo werkt het niet."

Veel ruimte voor OM

De Roos schetst dat er veel ruimte is voor het OM, wat betreft het bepalen van de hoogte van de strafeis.

Een werkstraf was mogelijk, of een werkstraf met een voorwaardelijke gevangenisstraf. "Met zo'n voorwaardelijk deel, breng je tot uiting dat je het zwaar opneemt."

Het werd een zwaardere eis: 7 maanden cel, onvoorwaardelijk.  De Roos noemt het een 'begrijpelijke eis gezien alle belastende details'. 

Nu is het aan de rechter, die er ook weer een lastige dobber aan zal hebben, vermoedt de deskundige.  "Ook omdat dit eigenlijk nooit gebeurt, dat er een kind overlijdt door een klaphamer die ontploft."

Anders is dat bij dodelijke verkeersongelukken, waar 'dood door schuld' ook vaak voorbijkomt. "Daarvan zijn allerlei varianten inmiddels in de rechtspraak bekend." Er is daarmee een soort schaal van verwijtbaarheid ontstaan.

'Enorm schrijnend'

Hij schetst: "Iemand die dronken als een dolle zonder rijbewijs door een stadcentrum scheurt en daarbij een kind doodrijdt, zal een hogere straf krijgen dan iemand die alleen te hard reed."

Of de rechter meegaat met het OM in de strafmaat, wordt 15 december duidelijk. Dan volgt de uitspraak in de klaphamerzaak, die de Roos hoe dan ook 'enorm schrijnend' noemt.