Drie keer levenslang voor drie verdachten in de zaak rond vlucht MH17. Nabestaanden en ook politiek Den Haag zijn opgelucht en blij met de uitspraak van gisteren. Maar de drie verdachten erkennen geen enkele verantwoordelijkheid. Hoe krijg je dan gerechtigheid? Nederland heeft verschillende opties. Rusland als land kan ook aansprakelijk worden gesteld, maar makkelijk is dat niet.
Zoals gezegd, in Den Haag waren er gisteren na de uitspraak van de rechter vooral opgeluchte reacties. Politici van links tot rechts vinden de uitspraak een moment om bij stil te staan. 'Een belangrijke dag', zegt de VVD. "De waarheid wint na dit gedegen proces", aldus PvdA-Kamerlid Kati Piri.
Maar 'het is niet het sluitstuk', zeggen premier Mark Rutte en minister Dilan Yeşilgöz van Justitie in een reactie. En volgens CDA-Kamerlid Raymond Knops is de uitspraak 'een eerste stap op weg naar gerechtigheid', maar 'de zoektocht naar wat er die dag precies gebeurde en wie daarbij betrokken zijn geweest, gaat ook na vandaag door'.
Rusland levert niet uit
Want er mogen nu dan wel drie verdachten veroordeeld zijn, de kans dat ze daadwerkelijk achter de tralies verdwijnen, is heel klein. In politiek Den Haag lijkt iedereen zich dat ook te realiseren. Zo zegt D66-kamerlid Sjoerd Sjoerdsma: "Rusland levert geen onderdanen uit. Dat staat hun grondwet niet toe. En Nederland staat recht tegenover Rusland na Poetins invasie van Oekraïne."
Het blijft uiteraard zo dat de uitspraak van gisteren houvast biedt voor nabestaanden. Een vorm van gerechtigheid waar ze al acht jaar lang op wachten. Maar kan Nederland zorgen voor nog meer gerechtigheid? Ervoor zorgen dat Igor Girkin, Sergei Doebinski en Leonid Chartsjenko, de drie veroordeelden, in de cel belanden?
D66'er Sjoerdsma heeft een idee waar te beginnen. "De Nederlandse regering zou een groot bedrag moeten uitloven voor inlichtingen die kunnen leiden tot de aanhouding of uitlevering van de drie verdachten." In de hoop dat een beloning mensen over de streep trekt om met informatie over de brug te komen.
Rusland als land aansprakelijk stellen
Een andere optie is Rusland als land aansprakelijk stellen. "Dat is in 2018 officieel gedaan door Nederland en Australië. Daarover zijn in 2019 en 2020 ook zelfs geheime gesprekken gevoerd met Rusland", zegt politiek verslaggever Fons Lambie. "In het verleden zijn verschillende vliegrampen op die manier afgewikkeld. Als een staat een vliegtuig bij vergissing uit de lucht schiet, volgt een schulderkenning en een schaderegeling."
Zo schoot de Amerikaanse marine in 1988 per ongeluk een Iraans passagierstoestel uit de lucht. 290 mensen kwamen om het leven. In 1996 betuigden de Verenigde Staten diepe spijt en betaalden tientallen miljoenen dollars aan schadevergoeding.
Mogelijk twintig jaar geduld
Er is alleen een maar. Een grote maar. "Erkenning van aansprakelijkheid door Rusland is verder weg dan ooit. De opgelaaide oorlog in Oekraïne heeft de verhoudingen tussen Rusland en het Westen nog verder verslechterd", zegt Lambie. "Het vereist een volledige ommezwaai van Moskou. In Den Haag verwachten hooggeplaatste bronnen dat dit traject wel twintig jaar kan duren. Als het ooit zover komt."
Het kabinet heeft verschillende rechtszaken tegen de staat Rusland lopen. Bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg en bij de ICAO-raad. Dat is de VN-organisatie voor een veilige burgerluchtvaart. "Maar ook dat zijn lange en taaie procedures, waar voorlopig nog geen uitspraak of doorbraak te verwachten is."
Tot slot is er nog een ander stukje gerechtigheid, dat de nabestaanden en Nederland nog niet hebben gekregen. De drie mannen die gisteren werden veroordeeld zijn namelijk lang niet de enigen die betrokken waren bij de ramp. Het waren er sowieso meer.
Russische minister van Defensie
Het internationale onderzoeksteam (JIT) heeft verschillende hooggeplaatste Russen al genoemd als betrokkenen. Onder hen de belangrijke Poetin-adviseur Vladislav Soerkov en de Russische minister van Defensie. Het JIT zegt in het voorjaar met meer duidelijkheid te willen komen of er een rechtszaak komt tegen meer verdachten.
