Stalkers misbruiken apps, gadgets, smartphones en slimme apparatuur in huis voor het bespioneren van hun doelwitten, vaak (ex-)partners. Hulpverleners die de gevaren kennen, willen het bewustzijn hierover vergroten. Zo controleer je of je apparaten in de gaten worden gehouden.
Smarthome-apparaten geven stalkers nieuwe wapens om hun (ex-)partner te bespioneren of lastig te vallen, bleek vandaag uit onderzoek van RTL Nieuws. Stalkers laten lampen flikkeren, filmen stiekem via de beveiligingscamera of verlagen de temperatuur via een slimme thermostaat.
"Ga ook digitaal uit elkaar als je fysiek uit elkaar gaat", is het advies van hulpverlener Gjalt Hofstra. Hij is betrokken bij safetyNed, een organisatie die helpt bij digitaal huiselijk geweld. "De vraag is: wie heeft de wachtwoorden, en dus de toegang?"
"Je staat er vaak niet bij stil dat je ex nog toegang heeft tot een apparaat, de gedeelde accounts, sociale media en opslagdiensten zoals Google Drive, iCloud, Dropbox of OneDrive. Of in je hele telefoon kan via het iCloud-, Android- of Samsung-account van je smartphone."
Ken je slimme huis
Stalkers hoeven geen experts te zijn om technologie of slimme apparaten te misbruiken. Smarthome-apparaten zijn gebruiksvriendelijk en via een app makkelijk op afstand te bedienen. Wie het wachtwoord kent en toegang heeft tot de app, heeft de controle.
Elk slim apparaat kan misbruikt worden. Een camera in huis filmt jou en je gezin veel vaker dan dat het een potentiële inbreker pakt. Een slimme deurbel vertelt wie binnenkomt en vertrekt. De app die vertelt of de verwarming aanstaat, vertelt of je thuis bent of niet.
Controleer dus al je slimme apparaten. Verander het wachtwoord via de website of app en kijk naar actieve sessies om te zien wie toegang heeft. Beëindig deze zo nodig. Overweeg ook grondigere maatregelen: verbreek alle verbindingen, plak camera's af, zet het apparaat uit, reset het of trek de stekker eruit.
Zoek in de handleiding van het apparaat of vraag hulp aan een vriend, kennis of collega of een hulpverlener om je apparaten na te lopen als je zelf niet (goed) weet hoe je te werk kunt gaan.
Denk goed na hoe je stalker kan reageren, benadrukt Hofstra. Het kan ervoor zorgen dat de stalker andere manieren zoekt of je nog heftiger gaat stalken. Een hulpverlener kan helpen bij deze afweging.
Controleer je accounts
Met name iCloud- en Google-accounts geven veel inzicht in je privéleven. Wie toegang heeft tot je e-mail, opslagdienst, foto's, locatie en de back-ups van je telefoon, kan veel over je te weten komen. Je WhatsApp-chats staan vaak opgeslagen in iCloud of Google Drive, waardoor gesprekken ook te lezen zijn.
Wie kent de wachtwoorden of toegangscodes, of zou die kunnen raden? Heb je je smartphone ooit uit handen gegeven? Heb je die smartphone of laptop zelf gekocht, of gekregen? Hoe zit het met de smartphone van de kinderen? Log op alle apparaten (smartphones, tablets, smartwatches, desktop en laptop) uit bij apps en diensten die inzage kunnen geven in je privéleven.
Actieve sessies:
Bij veel apps kun je in de instellingen bekijken waar je bent ingelogd, zoals bij WhatsApp (Instellingen → Gekoppelde apparaten). Meestal staat daar je eigen smartphone tussen, maar soms ook apparaten die je eerder hebt gebruikt. Of apparaten die je helemaal niet herkent. Dit kunnen heel oude sessies zijn, maar misschien zijn het mensen die meelezen. Je kunt deze sessies beëindigen. Verander zo nodig ook je wachtwoord om te voorkomen dat iemand weer kan inloggen.
Soms hebben (ex-)partners stiekem software op je telefoon geïnstalleerd om je te bespioneren: stalkerware. Daarmee kunnen ze van alles zien en meelezen, zoals WhatsApp-gesprekken, bestanden en foto's. Met uitgebreide stalkerware is het zelfs mogelijk om op afstand de camera en microfoon in te schakelen, bijvoorbeeld om (telefoon)gesprekken af te luisteren.
Stalkerware is niet altijd herkenbaar in de instellingen van je telefoon. Daardoor is het soms moeilijk om erachter te komen of je wordt gevolgd. Ook is het mogelijk dat je in de gaten wordt gehouden via diensten die zijn bedoeld om toezicht op kinderen te houden. Dit zijn geïnstalleerde apps, of diensten zoals Family Link van Google. Controleer je telefoon en je Google-account hierop.
Soms is het niet mogelijk om de stalker van je apparaat te verwijderen, omdat alleen hij de wachtwoorden heeft of de accounts beheert. Als ook een reset naar de fabrieksinstellingen niet lukt, is een nieuwe telefoon aanschaffen de enige oplossing die zekerheid biedt.
Wie weet waar je bent?
Stalkers willen soms altijd weten waar jij bent. Ze maken vaak gebruik van gps-trackers of andere gadgets (bijvoorbeeld om je spullen terug te vinden) om je te volgen. Controleer je auto en tas op verdachte of onbekende apparaten. Gps-trackers zijn soms verborgen in fietslampen of andere voorwerpen. Gooi weg wat je niet (her)kent.
Check ook via de instellingen van je telefoon welke apps je locatie opvragen en of dat daadwerkelijk nodig is. En ga na of je (ex-)partner die app of dat account ook kan gebruiken. Overweeg zelfs om de locatievoorzieningen van je telefoon en al je apps helemaal uit te zetten.
Bij Apple (iPhones) doe je dat via Instellingen → Privacy en beveiliging → Locatievoorzieningen. Op Android-telefoons veeg je omlaag vanaf de bovenkant van het scherm → zoek Locatie → Locatierechten voor apps.
