Nadat eerder al onder meer Amsterdam hiertoe had opgeroepen, werd gisteren bekend dat complotdenker David Icke de toegang tot 26 Europese landen, de zogeheten Schengenzone, is ontzegd. Icke zou komende zondag als hoofdspreker actief zijn op een demonstratie in Amsterdam. Wie is deze man die een gevaar voor de openbare orde zou vormen?
Dat Icke uit Groot-Brittannië de toegang tot het hele Schengengebied wordt ontzegd, is vrij uniek. Volgens Marlou Schrover, hoogleraar migratiegeschiedenis aan de Universiteit Leiden, gebeurt dit niet vaak maar is het wel volkomen legaal om dit te doen. "Het is sinds 1849 wettelijk vastgelegd dat je mensen de toegang tot ons land kan ontzeggen. Bijvoorbeeld als je van tevoren weet dat ze voor onrust zorgen. Daar zijn kaders voor en die zijn ook in Europese wetgeving terechtgekomen. Daarom geldt dit verbod nu voor de gehele Schengenzone."
De reden dat dit bij Icke gebeurt en in het verleden niet bij andere sprekers is praktisch volgens Schrover. Die andere omstreden sprekers waren afkomstig uit één van de landen in de Schengenzone. "Daar geldt vrij verkeer van personen. Je kan dan als overheid alleen een gehele demonstratie verbieden, mits je daar goede redenen voor hebt."
Vrijheid van meningsuiting
Berend Roorda, gespecialiseerd in demonstratierecht, is wél verbaasd door het besluit. "Zelfs mensen met een controversiële mening krijgen van de wet de ruimte om hun boodschap te uiten. De vrijheid van meningsuiting is een van de essentiële pijlers van onze democratische rechtsstaat. Als iemand strafbare uitingen doet, kan daartegen worden opgetreden. Maar iemand van tevoren de toegang ontzeggen, vind ik ver gaan."
Van talentvol voetballer tot presentator
De 70-jarige Icke heeft al een hele carrière achter de rug als hij zich vanaf de jaren 90 steeds meer gaat vastbijten in complottheorieën. Icke was als jeugdspeler actief bij de Engelse voetbalclub Coventry City, ging later als journalist aan de slag en werkte zichzelf op tot presentator van een sport- en later een ontbijtshow bij de BBC.
Eind jaren 80 ging Icke aan de slag bij een groene politieke partij, de Green Party, waar hij al snel woordvoerder werd. In 1990 nam hij daar afscheid toen hij volgens eigen zeggen te horen had gekregen dat hij de zoon van God was. Hij voorspelde dat de wereld tot een einde zou komen in 1997 door verschillende aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en orkanen.
Icke haalt zijn ideeën uit allerlei bronnen, vertelt hoogleraar Joodse studies Bart Wallet. "Een gedeelte van de door hem aangehaalde reptielentheorie, waarin hij beweert dat de wereld wordt geregeerd door een groep elitereptielen, komt uit films van The Matrix. Ook plukt hij uit bepaalde spirituele bewegingen en uit de Protocollen van de wijzen van Sion. Dit fictieve schrift uit het einde van de negentiende eeuw wordt vaker aangehaald door antisemitische denkers."
Icke mag dan al dertig jaar actief zijn als complotdenker, pas de laatste jaren is hij echt bekend geworden. Volgens Wallet heeft de coronaperiode Icke geen windeieren gelegd. "De hele covidsituatie plus alles wat er zich afspeelde in de regeerperiode van Donald Trump heeft Icke vleugels gegeven. Zijn bereik is echt vele malen groter geworden. Hij is inmiddels echt een invloedrijk figuur in deze wereld."
Antisemitisch
Waar het Centrum voor Documentatie en Informatie Israël (CIDI) al vroeg aan de bel trok bij het ministerie van Justitie en bij de gemeente Amsterdam om zijn antisemitische uitspraken, ziet Icke zichzelf niet als antisemiet. "Hij maakt onderscheid tussen wat voor hem echte joden zijn en zogeheten Khazaren. Dat zijn volgens hem geen echte joden", zegt Wallet. "Doordat hij zegt dat hij alleen tegen deze Khazaren is, die volgens hem ook de belichaming van het kwaad zijn, beweert hij geen antisemiet te zijn."
Minister Yeşilgöz van Veiligheid en Justitie liet in een eerste reactie op het verbod weten dat de vrijheid van meningsuiting niet onbegrensd is:
Yesilgöz over inreisverbod Icke: ‘Recht op demonstreren niet onbegrensd’
De demonstratie waarop Icke zou spreken, is volgens de organisatie bedoeld om te verbinden. Dat Icke wordt aangemerkt als een 'gevaar voor de openbare orde' gaat er dan ook niet in bij Mordechai Krispijn, één van de organisatoren van de demonstratie.
Geen Holocaustontkenner
Volgens Krispijn is Icke geen Holocaustontkenner. "Ik ben zelf joods, ik zou iemand die de Holocaust zou ontkennen nooit dit podium willen geven. Ik voel me zelfs persoonlijk geraakt door deze beschuldigingen. Hij heeft deze gedachten niet en ondanks dat wordt hij toch geweigerd. Icke wordt op deze manier aangemerkt als een terrorist."
Volgens Krispijn is Icke juist een interessante spreker vandaag de dag. "In de jaren 90 had hij het al over de oorlog tussen Oekraïne en Rusland, hij heeft dit allemaal voorspeld. Het is fascinerend om dat te bedenken. Hoe kan zoiets? Daarom wilden we hem graag op onze demonstratie."
Of Icke alsnog naar Nederland komt, is nog niet bekend. De organisatie meldde vandaag dat hij niet langer onderweg is naar de demonstratie. Hierop wilde de organisatie een rechtszaak voeren om de toegang toch te realiseren maar kregen zij te horen van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) dat alleen Icke dit zelf kan doen.
Onduidelijk is nog of Icke dit van plan is. Eerder postte de complotdenker een foto op zijn Instagram dat hij juist met de auto onderweg was naar Nederland.
De demonstratie gaat hoe dan ook door, laat de organisatie weten. Mogelijk is Icke zondag via een videoverbinding toch aanwezig.
